Etimolojik açıdan incelendiğinde, Arapçada helva anlamına gelen hulv kelimesinden türetildiği ifade edilmektedir. XV. yüzyılın başından itibaren Osmanlı İmparatorluğu'nun arşiv kaynaklarında helvadan tatlı olarak bahsedildiği görülmektedir. Osmanlı saray mutfağında tatlıların yapıldığı bir bölüm bulunmaktadır. Bu bölüm helvahane olarak isimlendirilmektedir. Saray mutfağının bu bölümünde helva, macun ve tatlı çeşitlerinin üretildiği bilinmektedir. Bu nedenle tatlı denilince akla ilk gelen ürünün helva olmasının olağan bir sonuç olduğu ifade edilmektedir. Şeker pancarı ve şeker kamışının üretiminden önce, helva ve tatlı yapımında bal ve pekmezin kullanıldığı bilinmektedir. Helva yemeklerden sonra tüketilen vücudun enerji ihtiyacını karşılayan bir ürün olmakla birlikte, törensel ve simgesel bir anlam taşıdığı bilinmektedir. Özel günlerde, cenazelerde, bayramlarda, düğünlerde, sünnetlerde, gece sohbetlerinde tüketilen helvanın pek çok çeşidinin olduğu bilinmektedir. İrmik helvası ve tahin helvası gibi çeşitlerin XIX. yüzyılın başlarından itibaren yapılmaya ve tüketilmeye başlanıldığı ifade edilmektedir.

Türk mutfağında tatlılar oldukça önemli bir yere sahiptir ve oldukça fazla çeşidi bulunmaktadır. Tatlıların geniş bir yelpazeye sahip olması tatlı kültürünün ortaya çıkmasına sebep olmuştur. Tatlıların tüketilmesi mevsimlere, organizasyonların niteliğine, sunum yapılacak kişilerin makamlarına göre değişiklik göstermektedir. Türk mutfağından bilinen tatlılar; sütlü tatlılar (sütlaç, muhallebi vb.), hamurlu ve şerbetli tatlılar (kadayıf, baklava, lokma vb.), meyveli tatlılar (ayva, elma, kabak tatlısı), tahıllı tatlılar (aşure, zerde, helva vb.), hoşaf, komposto ve şerbetler olarak sıralanmaktadır.