Türkiye’ye özgü meşhur bir tatlıdır. İlk olarak Orta Asya’dan göç eden Anadolu Yörükleri tarafından yapılan höşmerim tatlısı, yöresel farklıklara göre höşmelim, hoşmerim, peynir tatlısı, peynir helvası ya da kaymak helvası gibi isimlerle de bilinmektedir. Un, tereyağı, şeker, tuzsuz taze peynir, irmik, pirinç unu, nişasta ve yumurta ile yapılan höşmerimin Anadolu topraklarında ilk defa Balıkesir’de üretildiği tahmin edilmektedir. Yarım asırdan fazla endüstriyel olarak üretilen höşmerim Marmara Bölgesi başta olmak üzere Ege ve İç Anadolu bölgelerinde bilinen/yapılan bir tatlı çeşididir. Özellikle günümüzde höşmerim tatlısı Balıkesir ile özdeşleşmektedir ve farklı şekillerde yapılarak pazarlanmaktadır. Höşmerim, birçok ilde çeşitli malzemeler kullanılarak farklı şekillerde yapılan bir tatlı çeşididir. Örneğin; Konya’da höşmerim tatlısına peynir yerine kaymak eklenerek yapılabilmektedir. Yine Balıkesir höşmerim tatlısının yapımında genel olarak şeker, irmik, tuzsuz taze peynir ve yumurta kullanılmakta iken; Tekirdağ yöresinde şeker, un ve tuzsuz taze peynir kullanılabilmektedir. Höşmerim tatlısı koyun ve inek sütünden yapılabilmektedir. Ayrıca ticari olarak fındıklı, antep fıstıklı, cevizli, meyveli gibi çeşitleri yapılabilmektedir.

Höşmerim tatlısının yapıldığı yörelerde önemli değerleri ve hikayeleri bulunmaktadır. Kaynağı belli olmayan bir efsaneye göre, höşmerim tatlısını ilk defa yapan hanım askerden dönen eşine hoş mu erim? Hoş mu erim? diye sormuş ve kulaktan kulağa anlatılarak zaman içerisinde höşmerim tatlısı adını almıştır. Bununla birlikte, Sivrihisar höşmerim tatlısı, yapıldığı bölgede bayram sabahı aile büyüğünün evinde yemek yeme geleneğinin bir parçası olarak ikram edilmektedir. Kırşehir yöresinde ise höşmerim, yeni doğum yapan lohusa annelere sunulan önemli bir geleneksel tatlı olarak kabul edilmektedir.

Höşmerim tatlısı; şeker, irmik, tuzsuz peynir, yumurta sarısı ve renklendirici (genellikle safran kullanılır) ile kaynatılarak hazırlanmaktadır. Yöreye bağlı kalarak hazırlanan höşmerim tatlısında; yüzde 50 oranında çiğ süt, yüzde 40 oranında şeker, yüzde 9 oranında irmik, yüzde 0,98 oranında yumurta sarısı ve yüzde 0,01 oranında renklendirici (riboflavin/tartrazin) kullanılmaktadır.

Balıkesir höşmerim tatlısı, 2015 yılında coğrafi işaret alarak tescillendi. Bununla birlikte, yöreden yöreye kullanılan malzeme ve yapımında farklılıklar görülen höşmerim tatlısı 2017 yılında Kırşehir höşmerim tatlısı olarak coğrafi işaret ile tescillendirildi. Eskişehir’de de yaygın olarak yapılan höşmerim tatlısı, 2020 yılında Sivrihisar höşmerim tatlısı olarak coğrafi işaret ile tescillendi.

Ticari anlamda üretilen Balıkesir höşmerim tatlısının yapılış usulü şu şekildedir; 100 litre taze çiğ süt, 25 gramlık peynir mayası ile mayalanmaya bırakılır. Yaklaşık 20-25 dakika sütün pıhtılaşması beklenir ve pıhtılaşan süt (taze peynire dönüşmek üzere olan hali) çırpıcı yardımı ile karıştırılarak kırılması/dağılması sağlanır. Böylece peynirin tatlının her yerine dağılacak şekilde küçük parçalara ayrılması mümkün olur. Karıştırma işlemi yapılırken, peynir altı suyu ısıtılmaya başlanır ve içine yumurta sarısı (20-25 adet) ilave edilir ve kaynatılmaya bırakılır. Karışım, 650 olduğunda 70 kilogram şeker eklenir ve 85 ⁰C olana kadar şekerin erimesi sağlanır. Karıştırma işlemine devam edilirken, 85 ⁰C olduğunda 10-15 kilogram arası irmik ilave edilerek birbuçuk saat pişirilir. Pişirme işlemi bittikten sonra ocağın altı kapatılır ve yaklaşık 10-15 dakika dinlenmeye bırakılır. Soğuduktan sonra höşmerim tatlısı servis edilebilir.

Sivrihisar höşmerim tatlısı ise yemeğin hemen ardından taze taze kavrularak sunulan bir tatlı çeşididir. Genellikle tam yağlı krema (kaymak), un ve az miktarda tuzun kavrulması ile hazırlanan bir tatlıdır. Sivrihisar höşmerim tatlısının üretiminde kullanılan krema, inek sütünden elde edilir ve tereyağı yapımı için de kullanılan tam yağlı krema tercih edilir. Sıcak servis edilir ve üzerine üzüm pekmezi dökülerek sunulur. Bununla birlikte, tercihe bağlı olarak şerbetli, şerbetsiz ya da süt reçelli olmak üzere üç farklı şekilde de tüketilebilmektedir.

Kırşehir höşmerim tatlısının yapılışı ise şu şekildedir; Bir kap içerisinde yumurta (iki adet) ve tuz (½ çay kaşığı) homojen hale gelene kadar çırpılır. Bu karışıma süt (üç su bardağı) ve un (dört su bardağı) ilave edilerek orta yoğunlukta hamur elde edilinceye kadar karıştırılır. Daha sonra tuzsuz tereyağı (iki yemek kaşığı) eritilip hamurun içine ilave edililir ve devamlı karıştırılarak hamurun kızartılması engellenerek orta ateşte pişirilir. Ortalama beş-yedi dakika pişirilen hamur topaklanmaya başlayınca ayçiçek yağı (½ çay bardağı) ve şeker (yarım su bardağı) eklenir. Son olarak, hamurun yapışkanlığı giderilip tane tane dağılmaya başladığı zaman ocağın altı kapatılır. Pişen höşmerim tatlısı, uygun bir servis tabağına alınır ve üstüne toz şeker serpilerek ceviz veya fıstık içi ile servisi edilir.