Kadayıf / Tel Kadayıf

Gastronomi

Selçuklular dönemine kadar uzanan eski bir tarihi olan kadayıf, Türk mutfağı’nda oldukça önemli bir yere sahiptir. Menşei Arap mutfağı’na dayanmakta olup, Arapça latife kelimesinin çoğulu olan kataif kelimesinden köken almıştır.

Buğday unu elendikten sonra içme suyu kalitesinde su eklenerek akışkan bir hamur hazırlanır. Daha sonra bu hamur, tekniğine uygun olarak dökülerek pişirilir. Elde edilen tel kadayıf, kızartılmış ve kızartılmamış olmak üzere iki şekilde piyasada satışa sunulmaktadır. Yakın zamana kadar küçük ölçekli yerel isletmelerde üretilmekte iken son yıllarda büyük işletmelerde fabrikasyon olarak da üretilmektedir. Günümüzde tüketime hazır gıda olarak çeşitli şekillerde market raflarında bulmak mümkündür.

Un, su ve süt karışımından yapılan sulu kıvamlı hamur süzgeçten süzülerek ateş üzerinde dönen özel bir sac üzerine dökülür. Pişirilerek tel haline gelen parçalar sac üzerinden toplanarak kuru olarak muhafaza edilir. Kadayıfın yapılacağı tepsi yağlanır. Yağın donması için bir süre soğukta bekletildikten sonra bal, pekmez ve şekerden hazırlanana şurup yağlanmış tepsiye dökülür, tahta kaşıkla köpürtülüp karıştırılarak tepsiye yayılır. Daha önceden sacda pişirilmiş kuru kadayıf tel tel tepsiye yayılır. Üzerine genellikle ceviz veya fıstık konularak tekrar bir sıra tel kadayıf yayılır. Fırına verildikten sonra önce alt tarafı pişirilir. Piştikten sonra alt üst çevrilerek her tarafının eşit olarak pişmesi ve kızarması sağlanır. Fırından çıkarıldıktan sonra kaynar halde iken üzerine önceden hazırlanmış şurup dökülerek soğumaya bırakılır. Soğutulduktan sonra kesilerek ve genellikle üzerine kaymak konularak servis edilir.

Coğrafyamızda çeşitli bölgelerde, farklı yöntemlerle üretilerek isimlendirilmiştir. Hatay’da “Künefe”, Diyarbakır’da Burma Kadayıf, Erzurum’da Kadayıf Dolması, Antakya’da Taş Kadayıf Türkiye’ye özgü yöresel kadayıf çeşitlerindendir. Tel kadayıfların burularak tepsiye dizilmesi ve harcın burmanın içine konulmasıyla yapılan kadayıf çeşidine burma kadayıf; taze tuzsuz keçi peynirinin harç olarak kullanıldığı ve diğerlerinden farklı olarak sıcak servis edilen çeşidine ise künefe adı verilmektedir. Un, su ve maya ile hazırlanan hamurun içi çeşitli kuruyemişlerle doldurulup bol yağda kızartıldıktan sonra üzerine soğuk şerbet dökülerek tüketilen çeşidi taş kadayıf; mayalı ekmek hamurunun üst üste konularak pişirildikten sonra üzerine şerbet dökülerek tüketilen çeşidine ise yassı kadayıf veya ekmek kadayıfı denilmektedir.

Referanslar

Mehmet Kamil (2015). Melceü’t Tabbahin-Aşçıların Sığınağı. G. Kut ve T. Kut, (Hazl.). İstanbul: Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı; MEB. (2012). Yiyecek İçecek Hizmetleri Alanı, Kadayıf Çeşitleri. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı; MEB. (2012). Yiyecek İçecek Hizmetleri Alanı, Kadayıf. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı: 43; Şavkay, T. (2000). Osmanlı Mutfağı. İstanbul: Şekerbank Yayınları: 236; TSE. (2010). TS-10344, Tel Kadayı’. Türk Standartları Enstitüsü.