Kültürel Miras Turizmi
Kavram Turizm Çeşitleri
Tarihi kentler, sanatsal açıdan önemli olan saray ve kale gibi anıt eserler ve mimari eserler, arkeolojik alanlar ve yapılar, dil, gelenek, dans, müzik tören gibi yaşayan değerlerin yanı sıra modern zamanda yapılan yapıların toplum tarafından kabul görmesi sonucu oluşan tüm soyut ve somut varlıkları deneyimlemek için yapılan faaliyetler bütünüdür. Bir diğer tanıma göre kültürel miras turizmi, geçmişteki toplumların ekonomik, sosyal ve politik yönlerini bize tarihi öğretilerle yansıtan kültürel değerlerdir. Manevi anlamda insanların yaşamını zenginleştiren kültürel miras, geçmişle bugün arasında bir bağ kurup içinde yaşanılan dünyaya ve kültüre temel oluşturmaktadır.
Kültürel miras; somut olmayan ve somut olan kültürel miras, sualtı kültürel miras ve doğal miras olmak üzere sahip olduğu çekicilikler açısından dört alt kategoride değerlendirilmektedir. Tablolar, sikkeler, el yazmaları, heykeller, arkeolojik eserler gibi taşınabilen kültürel miras ile anıtlar, tarihi kent dokuları, arkeolojik sit alanları gibi taşınamayan kültürel miras somut kültürel mirası oluşturan unsurlardır. Somut olmayan kültürel mirası oluşturan unsurlar; sözlü gelenekler, gösteri sanatları ve ritüellerdir. Batıklar, sualtı kalıntıları ve kentler ise sualtı kültürel mirası oluşturan unsurlarken; kültürel boyutu olan fiziki, biyolojik ve jeolojik formasyonlar, doğal sitler, kültürel peyzajlar ise doğal mirası oluşturan unsurlardır. Sahip olduğu farklı çekiciliklere bağlı olarak kültürel miras turizminin farklı çeşitleri belirmiştir. Bunları; keder turizmi (dark tourism), endüstriyel miras turizmi ya da endüstriyel kültür, soy-sop araştırma turizmi (legacy tourism) ve sıla turizmi olarak sıralamak mümkündür.
Keder turizmi, yakın ya da uzak geçmişte meydana gelen felaket, yokluk ve ölümle ilgili yaşanan olayların turizm amacıyla tüketilmesi ile ortaya çıkan 1990’lı yıllarda Lennın ve Foley tarafından geliştirilen turizm türüdür. Endüstriyel miras turizmi; endüstriyel anıtlar çerçevesinde gelişen turistik faaliyetleri içeren bir turizm türüdür. Aile tarihi araştırma turizmi, soy kütüğü araştırma turizmi diye de bilinen soy-sop araştırma turizmi; aile tarihinin, yani soyunun ve ailenin geldiği yerin araştırılması amacıyla kişisel motivasyon ile hareket edilerek uzak zamana yolculuktur. Memleket hasreti turizmi olarak da bilinen sıla turizmi ise anne, baba, yakın çevre ya da akrabaları hasret gidermek amacıyla yakın zamana yolculuktur.
Kültürel miras turizmi, turizm endüstrisinde en hızlı gelişen, yaygınlaşan ve büyüyen en önemli bileşenlerinden biri olarak kabul edilmektedir. Kültürel miras turizmi; destinasyonlara turistleri çekebilme, yerel ekonomileri canlandırma, ev sahibi toplumun yaşam kalitesini artırma, kültürel mirasın bilinirliğini arttırma ve kültürel mirasın korunmasını sağlama hususunda önemli amaçlara hizmet etmektedir.