Nemrut Dağı
Doğal ve Kültürel Miras Örenyeri Sit Alanı UNESCO Dünya Miras Alanı
-
2019
UNESCO Dünya Mirası listesi’nde 11 Aralık 1987 yılından itibaren tescilli olan dağ, MÖ I. yüzyıla ait Helenistik dönemden kalma tarihi kalıntılara sahiptir. Kral I. Antiochos’un Hierotheseion’u (Kommagene’de kraliyet anıt mezarı) bulunan tümülüs, kabartmalar ve anıtsal heykeller ile Helenistik dönemin en iddialı yapılarına ev sahipliği yapmaktadır. Kahta’ya yaklaşık 43 kilometre mesafedeki alan, Kommagene Kralı I. Antiochos’un (MÖ 69-34) tanrılara ve atalarına saygı sunmak için yaptırdığı anıtsal heykeller ve açık hava tapınağı ile kültürel ve sanatsal olarak büyük değer taşımaktadır. Dağın tarihi ve kültürel değerini oluşturan tümülüsün tepesi 2,206 metre yüksekliktedir. Alandaki kalıntılar 1984 yılında restore edilmeye başlanmış ve 1989 yılında alan milli park statüsü kazanmıştır.
Kireç taşından yapılan anıtsal heykeller 8-10 metre yüksekliğe ulaşmakta ve doğu, batı ve kuzey teraslarında bulunmaktadır. Alanda koltuklardaki heykellerin yontma taş üzerine oturan görüntüleri dağda özgün bir manzara oluşturmaktadır. Yazıtlara göre tanrılar olarak tanımlanan dev kireçtaşı heykelleri, doğu ve batı teraslarından dışa bakmaktadır. Bu kısımlar, her iki ucunda bir çift koruyucu hayvan heykeliyle (bir aslan ve kartal) kuşatılmıştır. Doğu terasındaki tahtların arasında 237 satır halinde oluşturulan Kral Antiochos’un dini ve toplumsal yaşama ilişkin vasiyeti (Nomos) yer almaktadır. Bununla birlikte kare bir sunak platformu bulunumaktadır. Kuzey teras uzun, dar ve dikdörtgen şeklindedir ve bir dizi kumtaşı kaideyi barındırmaktadır.
Batı terasındaki heykeller doğu terasındakilere benzemekle birlikte daha iyi korunmuş durumdadır. Batı terasının yan tarafındaki kralın tanrılarla el sıkıştığı kabartmalar kralın tanrılara minnettarlığının sembolüdür. Ayrıca burada bir aslan kabartması üzerinde yer alan ay ve yıldız motiflerinden MÖ VII. Temmuz 62 tarihi okunmaktadır. Bu tarih, Kral I. Antiochos’un tahta çıkış zamanıdır. Alanda iki grup halinde efsaneleri bulunan Yunan ve Fars yazıtları üzerinden izlenebilen krallarının soyları, bu krallığın kültürünün çift kökeni olduğunun kanıtıdır. Eserlerdeki kabartmalar Yunan, Fars ve Anadolu estetiğinin samimi bir karışımını sergilemektedir. Nemrut Dağı ile ilgili araştırmalar heykellerin ay takvimine uygun olarak bir düzen oluşturduğunu ortaya çıkarmıştır. Nemrut Dağı zirvesine heykeller, kabartmalar ve tarihi kalıntıları görebilmek için çıkılabildiği gibi eşsiz manzarada gün doğumu ve gün batımını izlemek için de tercih edilmektedir.
Referanslar
Adıyaman İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü (2019). Nemrut Dağı Örenyeri, http://www.adiyamankulturturizm.gov.tr/TR-61371/nemrut-dagi-oren-yeri.html, (Erişim tarihi: 15. 06. 2019); Akpınar, E. (2007). Türkiye’nin Dünya Mirası Listesi’ndeki Yeri ve Yeni Bir Aday Önerisi, Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(1): 81-106; Gökçe, N. (2012). Türkiye’nin Beşeri, Kültürel Çevre Özellikleri ve Turizm. İçinde; S. Günay (Editör), Turizm Coğrafyası (ss. 172-193). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları; Şenol, F. ve Kaşlı, M. (2008). Güney Doğu Anadolu Bölgesi: Diğer İller. İçinde; G. Aktaş (Editör), Turizm Coğrafyası (ss. 565-581). Ankara: Detay Yayıncılık; UNESCO (2019). Nemrut Dağ, http://whc.unesco.org/en/list/448, (Erişim tarihi: 10.06.2019).