Arsemia Örenyeri

Doğal ve Kültürel Miras Örenyeri

Adıyaman merkeze 60 kilometre, Kahta ilçesine 26 kilometre, Nemrut Tümülüsüne 13 kilometre ve Nemrut Dağı Milli Parkı ana girişine bir kilometre mesafede bulunmaktadır. Dik yüksek ve kayalık bir yamaçta kurulu olan Arsemia örenyeri kurak fakat seyrek şekilde meşe ağaçlarının bulunduğu bir konumda olmasına rağmen yakın çevresi Kahta Çayı ile beslenen söğüt ve kavak ağaçlarının bulunduğu sulak ve doğal bir çevredir.

1951 yılında keşfedilen Arsemia örenyeri, MÖ II. yüzyılın başında I. Antiokhos’un baba tarafından atası olan Arsames tarafından kurulmuştur. I. Antiokhos Arsemia kentini Amphiopolis ikiz şehir olarak tanımlamıştır. He ne kadar MÖ II. yüzyılın başında kurulsa da günümüze kadar ulaşan eserlerin büyük bir bölümü I. Antiokhos tarafından yaptırılmıştır.

Arsemia örenyeri, ziyaretçi yaya yolu, üç adet kaide, kaya odası, kaya kitabesi, saray platosu ile yakınında bulunan kaya içi odalar ve Prehistorik Çağ’dan kalma mağaralardan oluşmaktadır. Nemrut Tümülü’süne giden yol üzerinde bulunan Arsemia örenyeri girişinde bilet satış ofisi, mola verilebilecek ve hediyelik eşyaların satıldığı bir kafe ve araç giremeyecek büyüklükte patika bir yaya yolu bulunmaktadır. Yol üzerinde bulunan kiadeler bulunma sırasına göre I, II ve III numaralı kaideler olarak adlandırılmaktadır.

Patika yol takip edildiğinde ilk olarak II numaralı kaide görülmektedir. Kaideye 18 kaya basamaktan yapılan bir merdivenle ulaşılmaktadır. Kaide de I. Antiokhos ile Mithras-Apollon-Hellios-Hermes arasındaki bir kabartma sahnesi bulunmaktadır. Kaidenin bir tek Mithras-Apollon-Hellios-Hermes’e ait olan kısmı günümüze kadar gelebilmiştir. Kaide üç kırık parçanın birleştirilmesinden oluşmaktadır. Kaidenin üzerindeki yazılar zaman içerisinde aşınan ve kaide de yer yer malzeme kayıpları yaşanmıştır.

Patika yol takip edildiğinde bir numaralı kaide misafirleri karşılamaktadır. Kaidede I. Antiokhos ve babası Mithridates Kallinokos’un tokalaşma sahnesi bulunmaktadır. Fakat kaide büyük bir oranda tahrip olmumaktadır. Kalan bölümde ise aşınmalar ve malzeme kayıpları bulunmaktadır. Kaidenin arka kısmında bulunan yazılar günümüzde de okunabilmektedir.

Patika yol takip edildiğinde iki numaralı kaidenin batısında kaya odasına ulaşılmaktadır. Büyük bir kaya kütlesi oyularak yapılan kaya odası yüksek kemerli bir mekandır. Odaya 10 metre uzunluğunda merdivenli bir tünelden girilmektedir. Kaidenin arkasında yer alan yazıtta pronaos olarak adlandırılan odanın Mihridates için yapılan bir tapınak olduğu düşünülmektedir.

Kaya odasından yola devam edildiğinde Kommagene Kralı Antiochos tarafından yaptırılan kaya kitabesine ulaşılmaktadır. Kitabe beş kolondan oluşmaktadır. Kitabede Mithradetes Kallşnşkos’a ait kutsal bir kült alanı ve kraliyet merkezi olduğu belirtilmektedir. Kitabenin ortasında kitabeyi ikiye ayıran, üstten demir çubukla bağlanan derin bir çatlak vardır. Kitabenin hemen altında ise kaya geçidi bulunmaktadır.

Kaya kitabesinin altında bulunan kaya geçidine kaya oyma basamaklı merdivenlerden inilmektedir. Derinliği 158,1 metredir. Kaya geçidinin kuzeyindeki üst kotta III numaralı kaide bulunmaktadır. Kaya geçidinin yapım amacına ilişkin bir bilgiye rastlanmamaktadır.

III numaralı kaide Kommagene Kralı ile Tanrı Herakles’in tokalaşma stelidir. Kaideye kaya oyma merdivenle çıkılıyor. Kaidenin yüksekliği 3,34 metre genişliği 1,80 metre ve kalınlığı 82 santimetredir. Kaidenin çevresinde kırılmalar ve arka kısmında renk değişikliği görülmektedir. Heykelin bulunduğu noktadan yamacın yukarısına çıkıldığında Eski Kale Platosu'na ulaşılmaktadır.

Eski Kale Platosu, Kommagene Krallığında kraliyet ailesinin kutsal mezar bölgesi olarak kullanıldığı bilinmektedir.

Yararlanılan Kaynaklar

Bilgin Altınöz, A. G. ve Şahin Güçhan, N. (2018). Adıyaman Taşınmaz Kültür Varlıkları Envanteri. Ankara: Pozitif Basın Yayın Dağıtım; Coutignies, S. ve Öztepe, E. (2017). Singas’tan Kızılin’e Anıtsal Bir Köprü. İçinde; N. Şahin Güçhan (Editör), Kommagene Nemrut Yönetim Planı (ss. 398-417). Ankara: Sonsöz Gazetecilik Matbaacılık Ltd. Şti.

Ayrıntılı bilgi için bakınız

Yelken, M. (2016). Kommagene’nin İzleri. Adıyaman: Adıyaman Tanıtma Vakfı Yayınları.