Şirince
Yerleşim Merkezi / Destinasyon Kentsel Destinasyon Kültürel Miras Destinasyonu İnanç Turizmi Destinasyonu
-
2020
İzmir’in Selçuk ilçesine bağlı Şirince, dağlık bir alanda yer almaktadır. Şirince’nin Ege Denizi’ne uzaklığı yaklaşık 16 kilometredir. Şirince’nin geçmişi MÖ V. yüzyıla kadar gitmektedir. Önceki yıllarda Küçük Menderes’in verimli alanlarında kurulan köy, yaşanan sel felaketlerinden dolayı daha yükseklere taşınmış ve bugünkü konumuna yerleşmiştir. Şirince’nin önceleri adının Kırkıca/Kırkınca olduğu ve eski kaynaklarda Doğadaki Efes şeklinde anıldığı belirtilmektedir. XIX. yüzyılda Şirince, özellikle ihracata yönelik incir üretimiyle ünlü, Rumların yaşadığı ve 1.800 haneden oluşan bir yerleşmedir. Köy, dağlık ve engebeli bir arazi üzerinde kurulduğundan dolayı dışarıya kapalıydı. Efes antik kenti sakinleri, Küçük Menderes’in taşıdığı alüvyonların Efes limanını doldurması ile liman kentinin önemini yitirmesi sonucunda Şirince’nin kurulduğunu belirtmektedir. 1919 yılındaki belgeler köy halkının belirttiği bilgileri doğrulamakta olup, o günlerde köy Çirkince adıyla Selçuk Kasabası’na bağlıdır. XIX. yüzyılda, Osmanlı yönetiminde bir Rum köyü olan Şirince’nin yerli halkı mübadele sonucunda Yunanistan’a göç etmiştir ve Rumların terk ettiği Şirince’ye Yunanistan’ın Kavala, Manastır ve Selanik’ten gelenler yerleştirilmiştir. Karşılıklı mübadele sonrasında bir Türk köyü olan Şirince, 1926-1935 tarihlerinde dönemin İzmir Valisi olan Kazım Dirik Paşa’nın Böyle güzel bir yer çirkin olamaz, olsa olsa Şirince olur beyanı üzerine günümüzde kullanıldığı şekliyle Şirince adını aldı. Sonraki yıllarda tanınırlığı gittikçe artan Şirince, özellikle büyük şehirlerden gelip yerleşenlerin ve yerli/yabancı ziyaretçilerin önemsediği bir turizm destinasyonu haline geldi.
Şirince’nin coğrafi konumu, doğal güzelliği, özgün kırsal mimarisi, yakın çevresindeki kültürel ve deniz turizmi olanakları ile alternatif tatil meraklıları için Batı Anadolu’nun önemli bir turizm destinasyonudur. Şirince, Meryem Ana Evi’ne 16 kilometre, Pamucak kıyılarına 14 kilometre ve Efes antik kentine 10 kilometre uzaklıkta olup, Kolophon, Lebedos, Notion, Artemis Tapınağı, Klaros, St. Jean Kilisesi, Yedi Uyurlar, Metropolis ve Magnesia, Meryem Ana Evi, İsabey Camii gibi dini veya kutsal yerlere yakındır. Şirince’nin çevresinde Kurudağ (Damlataş), Kuşini ve Sütini Mağaraları bulunmaktadır. Şirince’ye bir kilometre uzaklıktaki Nesin Matematik Köyü 55 dönümlük bir arazi üzerine 2007 yılında kuruldu.
Şirince’nin turizm çekim merkezi olmasının nedenleri, köy evleri ve kiliseleriyle (Aya Yani ve Aya Dimitri) tarihi miras oluşturmasıdır. Şirince’nin köy evleri, çanak şeklinde bir vadinin güney ve batı yamaçlarına dizilip uzaktan kademeli bir görünüme sahiptir. Şirince, bu vadinin güney ve doğu yamaçlarına kurulmuş olup denizden yüksekliği ortalama 350 metredir. Şirince evleri XIX. yüzyıl ve XX. yüzyıl başlarına ait son dönem Osmanlı evleridir. Şirince evleri gerek sokak üzerinde gerekse bahçeler içerisinde konumlandı. Sokak üzerinde bulunan evlerin ön cepheleri sokağa bakmakta olup, ana giriş de bu cephede bulunmaktadır. Bahçe içinde konumlanan evlerde ise, ön cepheler bahçeye açılmaktadır. Dolayısıyla her ev ayrı bir güzellik taşımakta ve turizm açısından bir çekicilik oluşturmaktadır. Tarihi açıdan Şirince, sadece mimari dokusuyla değil, aynı zamanda şarap, zeytinyağı ve el işçiliği gibi yöreye has özelliklerden dolayı da turist çekebilmektedir. Özellikle Şirince şarapları gelen ziyaretçiler tarafından satış yerlerinde veya mahzenlerde tadılmakta ve satın alınmaktadır. Şirince’nin tarım arazileri üzüm bağları, zeytin, şeftali, incir, elma ve ceviz ağaçlarıyla kaplıdır. Şirince’ye özgü ev şarapları, yöresel yemekleri, özgün yapısı ve otantik yaşantısıyla adı gibi şirin bir köydür.
Maya takvimine göre 21 Aralık 2012 tarihinde dünyaya Marduk adında bir gezegenin çarpacağı ve bu çarpmanın dünyanın sonunu getireceğiydi. Bu felaketten etkilenmeyecek iki yerden biri Şirince’ydi. Kıyametin Şirince’yi teğet geçeceği söylentisi kehanete inanlar için kıyametten kaçış oldu. Maya kehaneti gerçekleşmedi ama bu olay Şirince’nin hem ulusal hem de uluslararası ölçekte tanınmasına neden oldu. Sonraki yıllarda Şirince, yerli/yabancı turistlerin önemli bir uğrak noktası haline geldi.
Şirince, mimari dokusu, butik otelleri, Şirince evleri, restoranları, tarihi ve kültürler değerleri ile bir çekim merkezi konumundadır. Şirince’de yaklaşık 35 adet otel, butik otel ve pansiyon mevcuttur. Şirince’de bar, diskotek vb. gibi eğlence merkezleri yoktur. Bunun yerine lokantalar, restoranlar, şarap evleri, kafeteryalar ve hediyelik eşya satan dükkanlar bulunmaktadır. Yıl boyunca, özellikle hafta sonları ve resmi tatillerde, günübirlik ziyaretçi akınına uğramaya başladı. 2020 yılı itibarıyla nüfusu yaklaşık 500 kişi olan destinasyon, son dönemlerde yoğun sezonda yıllık yaklaşık 1.5 milyon ziyaretçi ağırlamaktadır. Şirince yoğun sezonlarda, özellikle trafik ve otopark sorunlarıyla karşılaşmakta ve taşıma kapasitesinin üzerinde bir ziyaretçi yoğunluğu yaşamaktadır.
Referanslar
Bolat, S. (2007). Bilgi Ekonomisinde Örtülü Bilginin Önemi ve Rekabet Avantajı Yaratmada Örtülü Bilgi Kaynaklarının Keşfi: Şirince’de Bir Uygulama (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Aydın: Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü; Çolak, O. (2009). Turistik Ürün Çeşitlendirme Kapsamında Kırsal Turizm ve Kırsal Turizm İşletmeciliği: Şirince Örneği (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Aydın: Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü; Ongun, U. (2015). Kırsal Turizmin Kırsal Kalkınmaya Etkisi: Şirince Örneği (Yayınlanmamış doktora tezi). Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü; Köşklük Kaya, N. (2012). Şirince Köyü Örneğinde Kırsal Mimari Mirasın Kırsal Turizmin Gelişmesine Katkısının Tartışılması, Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 14(22): 119-123; Tül, Ş. (1997). Şirince-Bir Zamanlar Çirkince. İzmir: Ege Yayınları 10, Gezi Dizisi-2; Sepetçioğlu, T. E. (2004). 1924 Mübadillerinin Yeni Sosyal Çevreye Uyum Süreçlerinin Halkbilimsel Yönden İncelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü; Soykan, F. (2004). Bir Turizm Coğrafyası Araştırması: Kırsal Alanların Turizm Potansiyelinin Saptanması ve Şirince Köyüne (İzmir) Uygulaması. İzmir: Ege Üniversitesi Basımevi.