Güllaç
Gastronomi
-
2021
Güllaç yapraklarının buğday nişastası, su veya yumurta akı ile yapılan hamurun saca dökülmesi ile elde edildiği en eski tarifi XIII. yüzyıla dayanmaktadır. Güllaç, yumurtalı güllaç ve tava güllacı şeklinde bu tarihe kadar uzanan üç tarif bulunmaktadır. Halk arasında XV. yüzyıl ortalarına kadar bozulmadan daha uzun süre muhafaza etmek amacıyla mısır nişastasından yufkalar yapılarak depolanır, kurudukları için süt ve şekerle ıslatılarak tüketilirdi. Gül suyu katılarak yapılmaya başlanmasıyla güllü aş adı verilmiş ve zaman içinde güllaça dönüştürülmüştür. Kastamonulu tatlıcı Ali Usta’nın satamadığı yufkaları şekerli süt ile ıslatıp tatlı haline getirmesi; tatlıyı tadan ve beğenen saray görevlilerinin Ali Usta’yı sarayda baş tatlıcı olarak görevlendirmesi ile güllaç 1489 yılında Osmanlı Saray mutfağına girmiştir. Genellikle şerbeti şekerden yapılır; gül suyu, kaymak, misk, fındık, badem ve şam fıstığı eklenir; güllaç yaprakları ise bohça, muska veya rulo şekline sarılırdı
Güllaç yapımında öncelikle ısıtılan süte şeker ve gül suyu eklenerek sıcak bir karışım elde edilir. Mısır nişastası ve un suyla karıştırılır, tavada pişirilir ve kurutularak güllaç yaprakları elde edilir. Daha sonra güllaç yaprakları hazırlanan karışımla ıslatılarak ve orta katmanına ceviz, badem, fındık gibi çeşitli kuruyemişler konularak kat kat olacak şekilde tepsiye döşenir. Servis edilirken üzerine nar serpilmesi de Osmanlı’ya özgü bir gelenektir. Güllaç yapraklarının ağırlığı ortalama 30-35 gram olacak şekilde yapılır. Bunun nedeni fazla ağır olduğunda kıvamının lapalaşması, hafif olduğunda ise kolayca kırılabilmesidir. Güllaç yapraklarını ıslatmak amacıyla ısıtılan şekerli sütün ılık olması da oldukça önemlidir. Çok sıcak olduğunda güllaçın kıvamı hamurlaşır, çok soğuk olduğunda ise yapraklar yeteri kadar ıslanmaz. Hafif ve hazmı kolay olduğu için iftardan sonra sevilerek tüketilmiş, böylece Ramazan ayına özgü bir tatlı haline gelmiştir.
Referanslar
Akkor, M.Ö. (2015). Ramazan Lezzetleri. İstanbul; Işın, P. M. (2008). Gülbeşeker-Türk Tatlıları Tarihi. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları; Kısık Ateş, (2021). https://www.kisikates.com.tr/blog/gullacin-tarihcesi-461#:~:text, (Erişim tarihi: 12. 03. 2021); Şavkay, T. (2000). Osmanlı Mutfağı. İstanbul: Şekerbank Yayınları.