Eskişehir Met Helvası
GASTRONOMİ Helva
-
2025
Met Helvası; Eskişehir’e özgü geleneksel bir tadı olan bir helva türüdür. Met helvası, XX yüzyılın başlarında Suriye’den Eskişehir’e göç eden ailelerden biri olan Arap Şaban Usta tarafından ilk kez üretilmiştir. Eskişehir’in Sivrihisar ilçesi üretim yeri olarak bilinmektedir. Met Helvası, “ismini met (çubuk) ve aşık kemiği ile birlikte oynanan çelik-çomak (met değnek) oyunundan” almıştır. Met Helvası, bu oyun neticesinde kaybeden tarafın ceza bağlamında uzun olan kış gecelerinde helva çekmesi ile var olan geleneğin bir parçasıdır.
Eskişehir’e özgü Met Helvası; mahreç işareti olup coğrafi işaret olarak tescilletilmek amacıyla Eskişehir Ticaret ve Sanayi Odası tarafından 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında 30.11.2017 tarihinde tescil edilmiştir.
Met Helvası yapımında ustalık gerektiren, emek ve insan gücüne dayanan bir uğraştır. Met Helvası, un, şeker, yağ, sitrik asit, su ve monohidrat kullanılarak yapılmaktadır. Üretim altı aşamada gerçekleştirilir. Bu aşamalar ilk başta hamur hazırlanır sonrasında şerbet kaynatılır, daha sonra sorasıyla ağartma, çekme, fitil ve ambalajlama işlemleri gerçekleştirilir. Kısaca bahsedilecek olursa; kısık ateşte hamur yoğurma kazanına un ve yağ konur kıvamı (kulak memesi sertliği diye tabir edilen kıvam) gelinceye kadar karıştırılır. Bu işlem ortalama 80 °C de 255 dakikada sonlanır. Sonrasında bir gün dinlendirilir. İki tür Met Helvası vardır sade ve kakaolu. Kakaolu yapılması istenirse ona göre kakao eklemesi yapılmalıdır. İkinci aşamada şeker kaynatmak maksadıyla kazana su, sitrik asit ve toz şeker eklenir. 140 ◦C oluncaya kadar kaynatılır. Sonrasında mermerden yapılmış bir tezgâha dökülerek soğuma işlemi geçilir. Üçüncü aşamada soğuyan şeker şerbeti ağartma askısına takılarak ağartma işlemi yapılır. Dördüncü aşamada hamur tepsiye dört-beş santimetre kalınlıkta yaydırılır. Yuvarlak hale gelen şeker hamurun üzerine yerleştirilir. Bu karışım katlanılarak homojen karışım sağlanır. Beşinci aşamada Homojen hale getirilen şeker hamur karışımı iki santimetre genişliğinde 120-125 santimetre uzunluğunda fitiller haline getirilir. Bu fitiller iki santimetre genişlikte ve 7,5 santimetre boyunda kesme işlemi yapılarak ambalajlamaya hazır hale getirilir. Altıncı ve son aşamada kesimi tamamlanan ürün, çeşitli ambalajlara dizilerek veya açık olarak istenilen miktarda tüketime sunulur.
Genellikle tat olarak pişmaniyeye benzetilen met helvası şekli ve dağılma özelliği bakımından pişmaniyeden ayrışmaktadır. Met Helvası üretimi Eskişehir’deki turizm hareketlerinin artış göstermesine paralel olarak artmıştır.
Referanslar
Türk Patent ve Marka Kurumu (2025). Eskişehir Met Helvası, https://ci.turkpatent.gov.tr/Files/GeographicalSigns/f5950c94-eed4-4880-a7ac-3455354d321e.pdf, (Erişim tarihi 05.05.2025); Türkiye Kültür Portalı, (2025). Eskişehir Met Helvası, https://www.kulturportali.gov.tr/portal/eskisehir-met-helvasi#:~:text=Met%20Helva%20ismini%20met(%C3%A7ubuk,ayd%C4%B1r%20ve%20oda%20s%C4%B1cakl%C4%B1%C4%9F%C4%B1nda%20saklanmal%C4%B1d%C4%B1r, (Erişim tarihi 05.05.2025).