-
2025
Burdur Haşhaş Helvası, Burdur mutfağına has, lezzetiyle damakları şenlendiren, yerelde sevilerek tüketilen geleneksel bir tatlı türü olarak bilinmektedir. Haşhaşın kendine özgü çıtır dokusu bu ürünü diğerlerinden ayıran temel özelliklerindendir. Teke Yöresi'nin başkenti Burdur ile ünlenmiş Haşhaş Helvası, yöredeki bağlardan hasat edilen üzümlerden yapılan pekmez, dolgun ve beyaz renkli çiğ ceviz içi, buğday unu ve sarı renk haşhaş tohumu kullanılarak üretilmektedir. Coğrafi sınırlar içindeki gıda mamulleri ile üretilmesi, istenen standartlara en uygun haşhaş helvasını elde etmek için önemli bir koşuldur. Ancak, içeriğinde bulunan bazı ürünleri, başka bir yöreden aynı kalitede seçerek üretmek de mümkündür. Sarı haşhaş kullanılmasının temel nedeni, üretimde haşhaşın renk değişimini ve koyulaşmasını kolayca gözlemlenebilmesidir. Burdur Haşhaş Helvasının geleneksel üretim yönteminde taş dibek veya kayrak da denilen düz yüzeye sahip bir taş kullanılmaktaydı. Sert bir kütük veya ağaç tokmakla dibeklerde ezilen haşhaş tohumları, üzüm pekmezi ile harmanlanarak üretilen haşhaş helvası, günümüzde farklı eklentiler ve teknolojik üretim aletlerinin kullanımıyla yapılmaktadır.
Yörede yetiştirilen sarı haşhaşlar koyulaşana kadar kavrulur. Başka bir kapta pekmez kaynatılarak ağdalı kıvama ulaşınca üzerine kavrulan haşhaş tohumları ilave edilerek bir süre daha kaynatılır. Ardından elde edilen koyu kıvamlı karışımın içine, iri kıyım çiğ ceviz eklenir ve yaklaşık bir saat boyunca karıştırılarak kaynatma işlemi devam ettirilir. Yoğun emek ve zaman harcanarak yapılan ana karışım içerisinde kıvamı dengelemek amacıyla buğday unu ilave edilir. Uzun süren bir üretim aşamasının ardından hazır olan Burdur Haşhaş Helvası soğuduktan sonra ezme makinesi ile haşhaş ve cevizin yağı homojen bir şekilde karışıncaya kadar ezilmektedir. Burdur genelinde şekerleme satan pek çok işletmede gıda temasına uygun ambalajlar ile satışa sunulan haşhaş helvası, çeşitli ebatlarda küp, silindir veya üçgen baklava dilimi şeklinde kesilmektedir. Pekmez tadının baskın olarak hissedildiği Burdur Haşhaş Helvası ağdalı bir kıvamdadır ve tercihe göre kavrulmuş susam veya kenevir tohumu kaplanarak sunulmaktadır. Kendine özgü duyusal özellikleri ile ön plana çıkan Burdur Haşhaş Helvası 15 Ağustos 2023 tarihinde coğrafi işaret tescili almıştır.
Referanslar
Esen, M. K. (2022). Yöresel lezzetlerin gastronomi turizmi açısından önemi: Türkiye’deki helvalar, Aydın Gastronomy, 6(2): 283-294; Kazan, Ş. (2005). Burdur mutfak kültüründe mahallî yemeklerle ilgili değerlendirmeler, bu yemeklere ad verme-anlamlandırma. İçinde; I. Burdur Sempozyumu (16-19 Kasım 2005) Bildiriler Kitabı (ss. 147-180); Kılınç, O., Kılınç, U ve Ongun, U. (2017). Burdur İl’inin gastronomik çekicilikleri: Burdur mutfağından örnekler. İçinde; VI. Ulusal ve II. Uluslararası Doğu Akdeniz Turizm Sempozyumu Bildiriler Kitabı (ss. 87-106); Pulluk, E., Örnek, A., ve Yarar, S. (2023). Geçmişten günümüze Burdur mutfak kültürüne yönelik bir saha araştırması, Turizm ve İşletme Bilimleri Dergisi, 3(1): 21-35; Tozkoparan, U. (2024). Burdur İlinde Kültürel Turizmin Mekânsal Örüntüsü (Birinci baskı). Aktif Yayınevi.