Edirne Badem Ezmesi

GASTRONOMİ Türk Mutfağı Etnik Mutfak Anadolu Mutfağı Gastronomik Değer Tatlı

Edirne Badem Ezmesi, Edirne'ye özgü, yüksek kaliteli bademlerin şekerle karıştırılarak özenle hazırlanıp yoğrulmuş, tatlı ve pürüzsüz kıvamlı geleneksel bir Türk şekerlemesidir. Genellikle yoğun, kremamsı bir dokuya sahip olup, tatlılarda ve pasta süslemelerinde de yaygın olarak kullanılmaktadır.

Edirne Badem Ezmesinin tam olarak ne zaman ortaya çıktığına dair kesin bir bilgi  bulunmamakla birlikte  bu geleneksel tatlının kökeni Osmanlı İmparatorluğu'na dayandığı bilinmektedir. Edirne, Osmanlı döneminde saray mutfağının önemli merkezlerinden biri olduğu için, badem ezmesinin de saray mutfağından günümüze taşınmış bir lezzet olduğu düşünülmektedir. Osmanlı saray mutfaklarında badem, pek çok tatlıda ve şekerlemede kullanılmaktaydı. Bu gelenek, zamanla Edirne'ye özgü hale gelmiş ve özellikle bademin verimli olduğu Meriç Ovası'nda yetiştirilen bademlerle yapılmaya başlanmıştır.

Osmanlı Saray Mutfağı'na dayanan Edirne Badem Ezmesi, Edirne'de doğal olarak yetişen ve sert kabuklu, tombul yapılı Hacı Alibey (48-5) çeşidi bademlerin kurutulup öğütülerek şerbetle karıştırılmasıyla elde edilir. Bu bademlerin randımanı yüzde 33-38, çift oranı ise yüzde 22-27 arasında değişir. Orta kuvvetli ağaçlar oluşturan Hacı Alibey (48-5) çeşidi erkenci olup, iç badem uzunluğu 22-27 mm, eni ise 10-15 mm'dir. Kabuklu badem ağırlığı 3-4 gram, iç badem ağırlığı ise 1-1,5 g'dır. 

Edirne'nin badem ezmesi, zamanla sadece lezzetiyle değil, aynı zamanda coğrafi işaretiyle de tanınan bir ürün haline gelmiştir. Edirne badem ezmesi, 2012 yılında Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından coğrafi işaret alarak Edirne’ye özgü bir tatlı olarak tescillenmiştir. Edirne'de saray mutfağının vazgeçilmez lezzetlerinden olan badem ezmesi, günümüzde kentin gastronomi markası haline gelmiştir. Hem ulusal hem de uluslararası alanda tanınan bu tatlı, Edirne'yi ziyaret edenler tarafından sıklıkla tercih edilmekte ve şehre özgü bir hediye olarak almaktadır. Sonuç olarak, Edirne badem ezmesinin kökeni Osmanlı İmparatorluğu’na dayanırken, özellikle Edirne'nin badem yetiştiriciliği ve bölgenin mutfak kültürüyle harmanlanarak günümüze ulaşmıştır.

Referanslar

https://www.edirne.com.tr/edirne-yi-taniyalim/cografi-isaretli-urunler, (Erişim tarihi; 11.03.2025); https://www.edirneyoresel.com.tr/badem-ezmesi-430-g-PR-157, (Erişim tarihi 11.03.2025); Odunkıran, A., Zor, M., ŞENGÜL, M. (2021). Edirne’de Geleneksel Olarak Üretilen Badem Ezmesinin Bazı Kalite Özellikleri, Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 11(3): 2051-2061.