İç Anadolu Bölgesi’nin kuzeybatısında Ankara, Kütahya ve Afyonkarahisar illerinin çevrelediği bir kenttir. İsa’dan önce birinci bin yılda Porsuk Nehri kıyılarında Frigyalılar tarafından kurulmuş, Türkiye’nin en önemli yol kavşaklarından birinde yer almaktadır. Toplam nüfusu, 2018 yılının sonu itibariyle 871.187 kişidir. Tepebaşı, Odunpazarı, Sarıcakaya, Mihalgazi, İnönü, Seyitgazi, Han, Çifteler, Mahmudiye, Alpu, Beylikova, Mihalıççık, Sivrihisar ve Günyüzü olmak üzere toplam 14 ilçesi bulunmaktadır. Tepebaşı ve Odunpazarı ilçeleri kent merkezinde yer almaktadır.

Orta Anadolu’nun batıya açılan kapısı olarak tanımlanan kent, ulaşım kolaylığı, enerji olanakları, yetiştirilmiş işbirliği potansiyelinin varlığı, hammadde kaynaklarının uygunluğu, uygun tarımsal yapısı ve zengin maden kaynakları ile sanayisi oldukça gelişmiş kentlerdendir. Eskişehir tarım, sanayi ve madenciliğin yanı sıra kültürel zenginliği, doğal güzellikleri, mutfağı ve alışveriş olanakları ile önemli bir turizm çekim merkezi olmayı da hedeflemektedir.

Eskişehir, İstanbul’un İç Anadolu ile Ankara’nın da Güney Marmara ve Batı Anadolu ile bağlantısını sağlayan yollar üzerinde olduğundan Türkiye ulaşım sistemi içinde önemli bir konuma sahiptir. Eskişehir’in ana karayolu bağlantısı İstanbul-Eskişehir-Ankara devlet yoludur. Adapazarı’ndan ayrılan bu yol güneye inerek Bilecik’ten geçer ve Bozüyük’ten doğuya yönelerek Eskişehir il sınırı içine girer. Tüm ili kuzeybatı-güneydoğu yönünde geçen bu yol il ulaşımının omurgasıdır. Kentin diğer karayolu bağlantıları bu yoldan ayrılır. Eskişehir’de ulaşımı olmayan köy bulunmamaktadır.

Eskişehir’de 1983 yılında faaliyete geçen Eskişehir Anadolu Havalimanı’ndan yolcu sayısının yetersizliği nedeniyle yalnızca Eskişehir-Brüksel arası hava taşımacılığı yapılmaktadır. Hava taşımacılığının aksine Eskişehir demiryolu sisteminin en önemli kavşak noktalarından biridir. Ankara ve tüm Anadolu’ya demiryolu ile bağlantısı bulunmaktadır. Ankara-Eskişehir-Konya-İstanbul arası her gün işleyen Yüksek Hızlı Tren (YHT) seferleri vardır. Eskişehir kent merkezinde ise ulaşım çoğunlukla otobüs, dolmuş ve tramvay ile sağlanmaktadır. Ayrıca Odunpazarı Belediyesi tarafından hayata geçirilen akıllı bisiklet sistemi ESBİS ve Eti’nin yürüttüğü Sarı Bisiklet Projesi ile bisiklet kiralanarak da kent içi ulaşım sağlanabilmektedir. Gelişmiş ulaşım olanakları kent turizmine de olumlu yansımıştır.

Eskişehir turizminde iç pazar hâkimdir. Toplam 14 ilçesi bulunan kent özellikle YHT’nin faaliyete geçmesi ile turistlerin ilgi odağı haline gelmiştir. Kentte 2019 Aralık ayı itibariyle beşi çevreye duyarlı toplam 35 işletme belgeli, iki yatırım belgeli ve 28 belediye belgeli olmak üzere toplam 65 konaklama tesisi bulunmaktadır. Konaklama tesisleri toplam 3.621 oda ve 7.363 yatak kapasitesine sahiptir. Faaliyet gösteren seyahat acentası sayısı ise 65’tir.

Dünyanın en güvenli ve yaşanabilir şehirleri arasında üst sıralarda yer alan Eskişehir, 2013 UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras Başkenti ve 2013 Türk Dünyası Kültür Başkenti seçildi. Ayrıca sürdürülebilir kent çalışmaları yapan World Resources Institute (WRI) tarafından verilen “WRI Ross Ödülü”nde 115 kentin arasında beş finalist kentten biri oldu. Bu gelişmeler turizmin gelişmesi açısından fayda sağlamıştır. Bu bağlamda kentte ön plana çıkan turizm çeşitleri; kültür turizmi, doğa turizmi, mağara turizmi, hava sporları turizmi, inanç turizmi, kongre turizmi ve termal turizmdir.

Kentin yeraltı suları açısından oldukça zengin olması termal turizmin gelişmesini sağlamıştır. Tarihte birçok medeniyet tarafından yaygın olarak kullanılmış kentteki termal su, günümüzde kenti ziyaret eden turistler için de önemli bir çekim kaynağıdır. Odunpazarı ilçe sınırları içerisinde kalan Hamamyolu Bölgesi, doğal şifalı su kaynaklarına sahip birçok hamama ve termal otele ev sahipliği yapmaktadır.

Evliya Çelebi’nin Seyahatnamesinde de adından büyük övgü ile söz edilen Odunpazarı, Eskişehir’in turistik bir ilçesidir. Seyahatnamede adı geçen sokaklardan beşi günümüzde de aynı isimlerini korumaya devam etmektedir. Beyaz duvarları ve kahverengi çerçeveli tarihi evlerin bulunduğu Odunpazarı ilçesinde, Çağdaş Cam Sanatları Müzesi, Yılmaz Büyükerşen Balmumu Heykeller Müzesi, Odunpazarı Modern Müze (OMM), Tayfun Talipoğlu Daktilo Müzesi, Lületaşı Müzesi, Tarihi Kurşunlu Külliyesi’ndeki Ahşap Eserler Galerisi gibi pek çok müze yer almaktadır.

Beş bin yıllık bir geçmişe sahip olan Lületaşı kentin simgelerinden biridir. Lületaşı, Türkiye’de yalnızca Eskişehir’de çıkarıldığı için Eskişehir taşı olarak da bilinmektedir. Eskişehir Valiliği tarafından 1998 yılından bu yana yapılan uluslararası Lületaşı Festivalleri, Lületaşı El Sanatları yarışmaları ve sergilerinde yer alan eserler, Eskişehir İl Özel İdaresi tarafından satın alınmıştır. Daha sonra 2008 yılında Lületaşı Müzesi Odunpazarı Belediyesi tarafından Kurşunlu Külliyesinde yerli ve yabancı turistlerin ziyaretine açılmıştır. Ayrıca bu taş hediyelik pipo, takı, biblo ve diğer aksesuarlar için de önemli bir kaynaktır.

Porsuk Çayı, Şelale Park, Kent Park, Sazova Bilim, Sanat ve Kültür Parkı gibi yerli halka ve turistlere yönelik pek çok rekreasyon alanını barındıran Eskişehir, hamur işleri ve etli yemekleri ile de gastronomi turizmi açısından zengin bir içeriğe sahiptir. Özellikle coğrafi işaret olarak 2012 yılında tescil ettirilen Çibörek, bugün Eskişehir’in temel gastronomik ürünü haline gelerek destinasyonun gastronomik kimliğinin oluşmasına önemli katkı sağlamaktadır. Diğer ön plana çıkan yöresel lezzetleri ise balaban kebabı, met helvası, nuga helvası ve haşhaşlı çörektir.

Eskişehir merkez ilçelerinin yanı sıra, pek çok tarihi ve kültürel mirasa sahip diğer 12 ilçesi de turistlerin önemli ziyaret noktaları haline gelmiştir. Bu ziyaret noktalarından en önemlisi Han ilçesinin Yazılıkaya Köyü’nde bulunan ve Friglerin dini merkez olarak seçtikleri Yazılıkaya Vadisi’dir. Yazılıkaya Kibele İnanç Merkezi ve Frig Kaleleri koruma altındadır. Bununla birlikte ilçelerde yer alan tarihi camiler, mescitler, hamamlar, kaya mezarları, kümbetler, türbeler, kiliseler, anıtlar, vadiler, kanyonlar ve benzeri doğal ve doğal olmayan kültürel miraslar ve Eskişehir’e bağlı Çifteler ilçesinde Sakarya Nehri’nin doğduğu yer olan Sakaryabaşı’nda tüplü dalış yapılabilmesi kentin turistik çekiciliğini arttırmaktadır. Ayrıca Eskişehir kenti Yunus Emre, Nasreddin Hoca, Seyyid Battal Gazi, Şeyh Edebali gibi pek çok önemli tarihi kişilikle ön plana çıkmaktadır.

Yararlanılan Kaynaklar

Bursa Eskişehir Bilecik Kalkınma Ajansı (BEBKA) (2017). Eskişehir Yatırım Destek ve Tanıtım Stratejisi. https://www.bebka.org.tr/admin/datas/yayins/166/esyatirimdestek-web_1500040499.pdf. (Erişim tarihi: 10.12.2019); Çevik, S. ve Yıldırım Saçılık, M. (2018). Gastronomik Kimliğin Oluşmasında Kültürlerarası Etkileşimin Rolü: Eskişehir Örneği. İçinde, II. Uluslararası Turizm ve Kültürel Miras Kongresi, Şanlıurfa; Eskişehir Belediyesi (2019). Eskişehir Hakkında, http://www.eskisehir.bel.tr/eskisehir_hakkinda.php, (Erişim tarihi: 10.12.2019); Eskişehir Sanayi Odası (2019). Eskişehir, http://www.eso.org.tr/index.php, (Erişim tarihi: 10.12.2019); Kültür ve Turizm Bakanlığı (Eskişehir İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü) (2019). Eskişehir, https://eskisehir.ktb.gov.tr/, (Erişim tarihi: 10.12.2019); World Resources Institute (WRI) Türkiye (2019). Sürdürülebilir Şehirler, https://wrisehirler.org/calismalarsmiz/uygulama-alanlarimiz, (Erişim tarihi: 10.12.2019); Eskişehir Valiliği (2019). Eskişehir, http://www.eskisehir.gov.tr/sehrimiz, (Erişim tarihi: 10.12.2019).