Eskişehir’in Odunpazarı semtinde yer alan Cumhuriyet Tarihi Müzesi, Cumhuriyet döneminin Birinci Ulusal Mimarlık akımına uygun olarak tasarlanmış en eski binalarından biridir. Osmanlı İmparatorluğu’nda ilk modern deneme ilkokulları olan Numune Mektepleri’nin Eskişehir’deki ilk örneğidir. Turan Numune Mektebi adı ile 1915-1916 yılları arasında inşa edilen binada, Kurtuluş Savaşı’na kadar eğitim verildi ve savaş yıllarında ise bina kapalı kaldı. Cumhuriyet döneminde kabul edilen Tehvid-i Tedrisat Kanunu gereğince bina, Turan İlkokulu adını aldı ve burada eğitime devam edildi. 1930 yılında, dört yıllığına Eskişehir Lisesi’ne devredilen bina, ardından önce defterdarlık ve sonrasında da Kız Ortaokulu olarak kullanıldı. 1955 tarihinde Maliye Bakanlığı, burayı Türk Silahlı Kuvvetleri’ne devretti ve bu tarihten 1977 yılına kadar askerlik şubesi olarak kamunun hizmetine tahsis edildi. Mülkiyeti hazineye ait olan yapı, 1980’li yıllarda Eski Eser olarak tescil edildi ancak uzun süre boş ve bakımsız kaldı. 05.09.1989 tarihli bir protokol ile nihayetinde Anadolu Üniversitesi’ne Cumhuriyet Müzesi olarak tahsis edildi.

Anadolu Üniversitesi, 23. 04. 1994 tarihinde düzenlediği törenle, binayı müze olarak hizmete açtı. Böylece bina, günümüzdeki halini aldı. Anadolu Üniversitesi’nin, 2013-2019 yılları arasında kapalı kalan müze için kendi öğretim elemanları ve öğrencileri ile yürüttüğü restorasyon çalışması sonucu müze, yeni ve dinamik bir çehre kazandı. Müzenin yeni kurgusu, Türk tarihinin sürekliliğini ve milli devletin doğuşunu vurgulamak üzerinedir. Üç katlı müzenin birinci katındaki koleksiyonda, Birinci Dünya Savaşı’nda, Kurtuluş Savaşı’nda ve Cumhuriyet döneminde Türk donanmasında kullanılmış gemi maketleri; XIX. yüzyıla ait tabancalar, tüfekler, kılıçlar ve çeşitli madalyalar ile bir kağnı yer almaktadır. Müze için özel olarak Devrim Erakalın tarafından yapılan Osmanlı Devlet arması da bu katta sergilenen önemli eserler arasındadır. Türklerin ilk devleti olan Büyük Hun İmparatorluğu’ndan Osmanlı İmparatorluğu’nun Birinci Dünya Savaşı’nda savaştığı cephelere kadar olan tarihsel süreç, kronolojik olarak sergilenmektedir. Milli Savunma Bakanlığı’nın çok ciltli kitabından alınan 1.600 Eskişehirli şehidin adları ve savaştıkları cephelere ilişkin bilgiler projeksiyon odasında gösterilmektedir. Böylece Milli mücadelede Eskişehir’in rolü, müze ziyaretçilerine aktarılmaktadır.

Müzenin ikinci katında Atatürk’ün özel eşyaları ile Atatürk döneminde yapılan devrimler kronolojik olarak sergilenmekte, video gösterimleri ile bu sergilemeler desteklenmektedir. Bunun yanında Atatürk’ün Onuncu Yıl Nutku’nu okuduğu video gösteriminin yapıldığı projeksiyon odası da Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş öyküsünü aktarmada önemli bir unsurdur. Eskişehir yöresine ait çok sayıda etnografik eserin de yer aldığı müze koleksiyonu, Eskişehir ETİ Arkeoloji Müzesi, Türkiye Lokomotif ve Motor Sanayii A.Ş. (TÜLOMSAŞ), Kültür ve Turizm Bakanlığı Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığından geçici olarak alınan eserlerle genişletilmiştir.