Tokat Yağlısı

GASTRONOMİ Türk Mutfağı DOĞAL VE KÜLTÜREL MİRAS Anadolu Mutfağı Yemek/Yiyecek Gastronomik Değer Börek

Tokat'ın kendine has yöresel gastronomik lezzetlerinden olan Tokat Yağlısı, mayasız hamurişi bir yiyecektir. Tokat merkezde özellikle kahvaltıda tüketilmesi bir gelenek haline gelmiştir. Tokat Yağlısı, 100 yılı aşkın bir süredir üretilmekte ve tüketilmektedir. Tokat ile özdeşleşmiş bir ürün olan Tokat Yağlısı'nın, şekli eğer sade yapılacaksa yuvarlaktır. Eğer içinde çökelek, peynir, patates veya Tokat Bez Sucuk gibi ürünler olacaksa yarım daire şeklinde yapılmaktadır. İsteğe bağlı olarak yuvarlak şekilde yapılan sade Tokat Yağlısı'nın da üzerine Tokat Bez Sucuk konularak pişirildiği görülmektedir.

Tokat Yağlısı'nın hazırlık süreci, içme suyu, buğday unu ve tuz bileşenlerinin bir araya getirilmesiyle başlar. Bu bileşenlerden elde edilen hamur mayasız olmalıdır. Yoğurma işlemi 25 °C sıcaklıkta yaklaşık 45 dakika süreyle yapılmalıdır. Yoğurulmuş mayasız hamur 20 dakika kadar dinlendirilip 100-110 gramlık parçalar halinde bölünür. Hamur parçalarının yüzeyi en az yüzde 80 süt yağı içeren tereyağı ile yağlanır ve 30 dakika kadar dinlenmeye bırakılır. Dinlenmiş yağlı hamur önce merdane ile 15-20 santimetre çapında açılıp yine tereyağı ile yağlanır ve "serpme" adı verilen işleme geçilir. Serpme işleminde hamurlar el ile mermer tezgâhta 60-70 santimetre çapında açılır. Serpme işleminden sonra hamur tekrar yağlanır ve kenarlarından tutularak katlanır. Bu işlem 8-10 kere tekrarlanır ve 15-20 dakika dinlendirilir. Son şekli verilen 17-20 santimetre çapındaki Tokat Yağlısı hamurları, taş fırında gürgen ağacı odunuyla 180-220 °C, 10 dakika ateşten uzak (hamur kabarana kadar), beş dakika da ateşe yakın (yüzeyinin kızarması için) pişirilir. Tüketime ve satışa hazır hale gelen Tokat Yağlısı, üst üste gelmeyecek şekilde dizilmelidir. Tokat Yağlısı, mayasız olduğu için buzdolabında uzun süre bozulmadan saklanabilir.

Tokat yöresinde kahvaltıların değişmez ürünü olan Tokat Yağlısı, Tokat Esnaf ve Sanatkârlar Odaları Birliği'nin başvurusu neticesinde, Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından "coğrafi işaret" ile tescil edilmiştir. Tokat Yağlısı'nı farklı kılan sadece şekli ve yapım süreci değildir, aynı zamanda lezzeti ve benzersiz gevrek dokusudur. Sadece yerel halkın değil, Tokat'a gelen turistlerin de mutlaka deneyimlemen istedikleri Tokat Yağlısı, sosyal medya platformlarında da etkili bir şekilde tanıtılmakta ve ilgi görmektedir. Bu özellikleriyle birlikte Tokat Yağlısı, yöredeki fırıncılık sektörü ve bağlantılı diğer sektörlere katma değer sağlamakta ve Tokat'ın gastronomi turizmi için de önemli bir çekicilik yaratmaktadır.

Referanslar

Arslan, E., Kendir, H., Akmeşe, H., Bozkurt, H. Ö., Akyollu, K. ve Hiçyakmazer, C. T. (2023). Investigation of Tokat Bez Sucuk, a geographically indicated local food, within the scope of sustainable gastronomy, Sustainability, 15(17): 12889; Ceylan, U. ve Yeni, M. (2024). Yöresel mutfak kültürünün farkındalığı ve deneyimlenmesi üzerine bir araştırma: Tokat örneği, Gastroia: Journal of Gastronomy And Travel Research, 8(2): 239-249; Kendir, H. ve Arslan, E. (2020). Gastronomi turizmi açısından yöresel lezzetlerin duygusal değer boyutunda incelenmesi tokat ili örneği, Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, (2020 Sonbahar Özel Sayı I/II): 130-138; Müfettişoğlu, N. ve Köşker, H. (2022). Karadeniz Bölgesi’ndeki Coğrafi İşaretli “Fırıncılık ve Pastacılık Mamulleri, Hamur İşleri, Tatlılar” Üzerine Bir Değerlendirme, I. International Tourism And Culinary Conference, 27-28 Ekim 2022 Amasya.

Ayrıntılı bilgi için bakınız

Gastro Tokat. (2023). Tokat Yağlısı. https://gastrotokat.com/cografi-isaretler/tokat-yaglisi,. (Erişim tarihi: 12.04.2025).