Laz Böreği

GASTRONOMİ DOĞAL VE KÜLTÜREL MİRAS Yemek/Yiyecek Gastronomik Değer Tatlı Börek

Lazların yöresel bir tatlısı olan Laz Böreği, yörede Lazca ismiyle paponi olarak bilinmektedir. Paponi sözcüğü “İçinde lapa bulunan lapalı, Yufka, tereyağı ve muhallebi ile pişirilerek üzerine şerbet dökülen tatlı” anlamlarıyla Lazca sözlükte geçmektedir. Bu açıklama ve sözcüğün sözlükte madde başı olması, paponi'nin kökeninin Lazcaya dayandırılabileceği fikrini ortaya çıkartmaktadır. Laz böreğinin yapılışında süt, un, nişasta, yumurta, karabiber, su, tuz, ayçiçek yağı, fındık/ceviz içi, tereyağı ve şeker kullanılır. Yapım aşamasında, öncelikle muhallebi yapılır ve soğuması beklenir. Muhallebi yapımında süt, un, yumurta ve şeker bir araya getirilir ve ocakta pişirilmeye bırakılır. Muhallebi kıvam alınca, karabiber eklenir, karıştırılır ve ocak kapatılır. Tatlının ikinci aşamasında yufkalar için un, su, tuz, ayçiçek yağı ve yumurta karıştırılarak kıvamlı (kulak memesi) bir hamur yoğurulur.  Hamur yoğurulduktan sonra 20-25 dk dinlenmeye bırakılır. Daha sonra hamur 10-12 bezeye ayrılır, nişasta ve oklava yardımı ile açılır. İlk beş beze açıldıktan sonra, arasına fındık/ceviz eklenir ve beşinci bezenin üstüne hazırlanan muhallebi dökülür. Bu esnada, su ve şeker ocağa konulur ve kaynamaya bırakılır. Geri kalan beş beze de aynı şekilde açılır ve muhallebili alt katmanın üzerine yerleştirilir. Üzerine tereyağı eritilerek dökülür ve genellikle kare şeklinde kesilir. Hazır olan Laz böreği önceden ısıtılmış 170-180 °C fırında, 45-50 dakika ağır ağır pişirilir. Fırından çıkan böreğin üstüne şerbeti yavaşça gezdirilir. Tatlının içindeki muhallebinin sıcaklıkla birlikte ağzı yakabileceği ve lezzetinin daha iyi özdeşleşeceği düşüncesiyle, Laz böreğinin servis edilirken soğuk olmasına dikkat edilir. Laz Böreğinde tercihe bağlı olarak fındık veya ceviz içi tercih edilmektedir. Laz böreğinin yapımında özel bir mutfak araç-gerecine gerekli olmasa da oklava ve fırın tepsisinin niteliği önem arz etmektedir. Laz Böreğinin içeriğinde olan malzemeler yöresel lezzetlerle zenginleştirilmektedir. İçinde süt, tereyağı, fındık gibi malzemelerin olması tatlının besleyiciliğini arttırmaktadır. Tatlıda süt, tereyağı ve fındık gibi ürünlerin yöresel olmasına da ayrıca dikkat edilmektedir. Tatlının hem sütlü hem de şerbetli olması her iki damak lezzetini seven bireylerin için bir tercih sebebi olabilmektedir. Laz böreği, 2019 yılında "Hopa Laz Böreği" adıyla mahreç işareti almıştır. Hopa Laz Böreğinin hem malzemesinde hem yapı şeklinde farklılıklar mevcuttur. Malzemeler açısından muhallebinin içine tuz ve yoğurt eklenmesiyle farklılık göstermektedir. Yapım aşamasında ise yufka sayısı sekiz olarak belirlenir ve dört yufka tepsiye serildikten sonra muhallebinin üzerine şeker ve tereyağı  ilave edilir. Bu haliyle börek fırında pişirilir ve çıktıktan sonra geri kalan dört yufka üzerine serilerek tekrar pişirilir. Hopa Laz Böreğinde en belirgin farklılık şerbetin eklenmemesidir. Yöresel bir tatlı olan Laz böreğine sadece bölgede yer alan restorant ve pastanelerde değil Türkiye’nin farklı bölgelerinde -özellikle Lazların yaşadığı/göç ettiği yerlerde- rastlamak mümkündür. 

Referanslar

Bucaklişi İ., vd. 2007. Büyük Lazca Sözlük (Didi Lazuri Nenapuna). İstanbul: Chiviyazıları Yayınevi.; Coşan ve Seçim. 2020. Doğu Karadeniz Bölgesinde Yaşayan Laz Topluluklarının Dili, Gelenekleri ve Mutfak Kültürü Üzerine Bir Araştırma, Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi. 45: (129-142). Hopa Laz Böreği Mahreç İşareti. https://ci.turkpatent.gov.tr/Files/GeographicalSigns/407.pdf, (Erişim tarihi: 16.05.2025); https://www.sabah.com.tr/roza/yemek-tarifleri/tatlilar/laz-boregi-tarifi-bayram-tatliniz-icin-vazgecilmez-olacak, (Erişim tarihi: 16.05.2025).

Ayrıntılı bilgi için bakınız

Doğu karadeniz mutfağı, Laz mutfağı

Konuyla ilgili diğer maddeler için bkz.: