Fobi, belirli nesneler veya durumlar karşısında duyulan olağan dışı güçlü korkuyu; neofobi, yeni olan olay ya da durumlardan kaynaklı gelişen sürekli ve anormal korkuyu yani yenilik korkusunu ifade etmektedir. Eğer bu yenilik korkusu bir yiyecek-içecekten kaynaklanıyorsa buna gıda neofobisi denilmektedir. Gıda neofobisi; yiyecek-içecek neofobisi, besin deneme fobisi, yeni besin korkusu, yeni yemekleri deneme korkusu, yeni gıda deneme korkusu, gıdada yenilik korkusu vb. olarak ifade edilebilecek İngilizce food neoophobia kavramının Türkçe anlam karşılığıdır. Gıda neofobisi sadece farklı ülke mutfaklarıyla karşılaşmakla ilgili değil yeni mutfak akımları ve ev dışı beslenme gibi durumlarda bireyin kendileri için alışılanın haricinde, yeni veya bilmediği tüm gıdalar için psikolojik endişesi, korkusu yeni gıdaları denemeyi reddetmesi ya da kaçınması, temkinli davranmasıdır.

Gıda neofobisinin, gıdanın duyusal özelliklerini beğenmeme, tiksinme, iğrenme ya da içeriği, kaynağı vb. özellikleri bilinmedik gıdanın tüketilmesiyle oluşabilecek zehirlenme ve diğer olumsuzluklara dair risk ve tehlikeden kaçınma, korkma sonucu tedbir alma fikrinden kaynaklandığı düşünülmektedir. Bu korku gıdaya bağlı potansiyel riskleri azaltırken, gıdalardan tam olarak yararlanmayı engellemesi gibi duruma bağlı olarak avantajlı veya dezavantajlı olabilmektedir. Modern toplumda çoğu gıda maddesinin güvenli ve ulaşılabilir olmasına rağmen bilmediğimiz gıdalar hakkındaki belirsizlik ve şüphe, insanların günlük olarak alınması gerekli olan besin ögelerini yeterli ve dengeli alımını etkilemektedir. Gıda neofobisi, özellikle çocuk ve yaşlılar olmak üzere bireyin yetersiz ya da tek yönlü beslenmesine, beslenme kalitesinde düşüşe ve kronik hastalıklarla ilişkili risk faktörlerinde artışa neden olmaktadır.

Gıda neofobisinin ortaya çıkışı ve düzeyine, bireyin sosyal, davranışsal, psikolojik ve demografik özellikleri ile gıdanın türü, gıdanın duyusal özellikleri ve tüketicinin o gıda hakkında bilgi ve önyargısı gibi birçok faktör etki etmektedir. Sosyal faktörler, gıdaları sevme ve tüketme üzerinde önemli etkilere sahiptir. İnsanlar, yakın çevresindeki kişilerden (anne, baba, eş, arkadaş, dost, akraba) etkilenerek onların tükettiği benzer gıdaları deneme eğilimi göstermektedir. Gıda neofobisi olan kişilerin farklı ortamlarda bulunma, yeni insanlarla tanışma ve sosyal aktivitelere katılmada isteksiz ve yenilik aramayan bir davranış gösterdikleri; psikolojik boyutunda ise bu kişilerin farklı bir kültüre ait mutfak ile karşılaştıklarında korku ve endişe duydukları, risk almaktan kaçındıkları ve rutin tükettikleri gıdaları tercih ettikleri görülmektedir. Ayrıca bu bireylerin sahip olduğu yaş, cinsiyet, eğitim, statü, milliyet ve gelir durumu gibi sosyo-demografik özellikler yeni gıdaya duyulan korkuyu etkileyen faktörlerdendir.

Gıda neofobisi kavram olarak, yeni yiyeceklere güvenmeme, içeriği bilinmeyen gıdaların tüketilmemesi, aşina olunmayan gıdaların deneyimlenmemesi olarak ifade edilmektedir (Rızaoğlu vd., 2013). Gıda neofobisi sürekli aynı türdeki yiyecekleri tüketme eğilimini ortaya koymaktadır.  Gıda neofobisi, yeni yiyecekleri deneyeme karşı isteksizlik olarak tanımlanmaktadır (Schnettler vd. 2013).

Yeni bir gıdayı tatma konusunda korku yaşayan birey, hem kendini yeni bir tada karşı reddetmekte, hem de bu gıdanın tadını hissetmeyi engellemektedir. Gıda neofobisi bireylerin yeni yiyecekleri tüketmesine karşı duydukları korku ve tereddütlerdir. Birey aşina olmadığı yeni gıdalara karşı şüphe eğilimindedir.

Gıda neofobisi, bir yeme bozukluğu değil, yeni yiyecekleri deneyimlemeye karşı gösterilen davranışsal bir kişilik özelliğidir. Gıda neofobisinde gıdaya reddetmeye sebep olan üç ana etken bulunmaktadır. İlki, gıdanın duyusal özelliklerinden hoşlanmama, ikincisi tüketildiğinde karşılaşılabilecek olası olumsuz sonuçlardan korkma, üçüncüsü ise, gıdanın doğal yapısından tiksinmedir (Stocia ve Alexe 2016).

Gıda neofobisi bireyleri zararlı gıdalardan koruma avantajı sağlamanın yanı sıra, insanların beslenme çeşitliliğini kısıtlayarak dezavantajlı durumlara da yol açabilmektedir. Sürekli aynı tür gıdaları tüketen bireyler kendilerini kısıtlamakta ve beslenme alışkanlıklarında sıradanlığa maruz kalmaktadır.

İnsanlar bebeklik dönemlerinde ne kadar fazla yiyeceğe maruz kalırsa, gıda neofobisi seviyeleri o kadar düşük olmaktadır (Durukan ve Türker 2020). Genellikle çocukluk çağında daha belirgin olan gıda neofobisi, karakteristik bir özelliğe sahip olmakta ancak ilerleyen dönemlerde zayıflayabilmekledir.

Gıda neofobisinde bireyler, yeni yiyeceklerden kaçınmakta, yeni gıdalardan şüphelenmekte, içeriğini bilmediği gıdaları tüketmemekte, farklı kültürlerdeki gıdaları tuhaf bulabilmektedir. Gıda neofobi düzeyi yüksek olan bireylerin, sosyal aktivitelere daha az katıldığı, yeni insanlarla tanışma ve yeni ortamlarda bulunma konusunda isteksiz oldukları bilinmektedir.