Gıda Zehirlenmesi

Kavram Sağlık Yönetimi

Gıda zehirlenmeleri, çabuk ortaya çıkabilen, kısa süreli ve hafif seyirli hastalıklar şeklinde kendini gösterebilir. Zehirlenmeye yol açan besinler kişiye göre değişiklik göstermekle birlikte hastalığın zaman zaman daha ağır seyretmesine hatta ölümcül olmasına yol açabilmektedir. Her bireyde farklı düzeylerde görülebilir ancak bebekler, çocuklar, yaşlılar, bağışıklık sistemi zayıflamış ya da zayıf olanlar ve hamileler daha fazla etkilenmektedir.

Gıda kaynaklı hastalıklara/gıda zehirlenmelerine neden olan etmenler; kimyasal maddeler, doğal besin toksinleri, metaller, tarım ilaçları deterjanlar, plastikler, parazitler ve mikroorganizmalar (bakteri, küf, maya) sayılabilir. Gıdada mikroorganizmaların neden olduğu zehirlenmeler, dünya geneli için önemli bir sağlık sorunudur. Bu mikroorganizmalar, gıdaların bozulmasına, mide ve bağırsaklarda sindirim sistemi hastalıklarına veya sinir sistemi bozukluklarının ve gıda zehirlenmesine yol açan mikrobiyolojik faktörleri oluşturmaktadır. Türkiye’de, gıda zehirlenmesine sıklıkla sebep olan patojen mikroorganizmalar; salmonella spp., listeria monocytogenes, termotolerant campylobacter spp., E. coli O157, koagülaz pozitif stafilokoklar, B. cereus ve Sülfit indirgeyen anaerob bakteri şeklinde sayılabilir.

Gıdaların kontaminasyonunda gıda işletmelerinde çalışanların gıdanın hazırlanması, işlenmesi sırasında taşımış oldukları mikroorganizmaları gıdaya aktarması en önemli sebeplerden biridir. Kişisel hijyen kurallarının uygulanmasında yeterli özenin gösterilmemesi gıda güvenliği konusunda halk sağlığı açısından tehlikeli olmaktadır. Mikroorganizmalar içerisinde özellikle bakteriler, gıda kaynaklı hastalıkların temel sorumlusu olarak görülmektedir. Hijyenik olmayan ortamlarda hazırlanan ve pişirilen gıdalarda üreyen bakteriler, gıda zehirlenmelerine neden olmaktadır. Zehirlenmeler içinde önemli bir yer tutan gıda zehirlenmelerinin görülme sıklığı, toplumun hijyen bilgisi, tutum ve davranışını ve sağlık koşullarını yansıtan iyi bir göstergedir.

Referanslar

Bilici, S., Uyar, M. F., Beyhan, Y. ve Sağlam, F. (2008). Besin Zehirlenmeleri, Nedenleri ve Korunma Yolları. Ankara: Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Beslenme ve Fiziksel Aktiviteler Daire Başkanlığı, Sağlık Bakanlığı Yayın No: 727; Çakıcı, N., Demirel Zorba, N. N. ve Akçalı, A. (2015). Gıda Endüstrisi Çalışanları ve Stafilokokal Gıda Zehirlenmeleri, Türk Hijyen ve Deneysel Biyoloji Dergisi, 72 (4): 337-50; Çetin, M., Durlu Özlaya, F. (2019). Medyada Gıda Zehirlenmeleri, Türk Hijyen ve Deneysel Biyoloji Dergisi, 76 (3): 285-296; Öz, V., Karadayı, Ş., Çakan, H., Karadayı, B. ve Kaya, A. (2014). Acil Tedavi Birimlerinde Gıda Zehirlenmeleri, Marmara Medical Journal, 27: 89-95; Urazel, B., Çelikel, A., Karbeyaz, K . ve Akkaya, H. (2014). Gıda Zehirlenmesine Bağlı Rapor Düzenlenen Adli Olguların Değerlendirilmesi, Dicle Medical Journal, 41 (1): 113-117.