Güney Amerika Mutfağı
Gastronomi Dünya Mutfağı
-
2019
Dördüncü büyük kıta olan Güney Amerika’da Kolombiya, Fransız Guyanası, Ekvador, Peru, Brezilya, Şili, Venezuela, Guyana, Surinam, Bolivya, Paraguay, Arjantin ve Uruguay ülkeleri yer alır. Güney Amerika, coğrafyasında, kültüründe, tarihinde ve mutfaklarında çok dinamik olan devasa bir alanı kapsar. Güney Amerikan mutfağı için, Avrupa, Kuzey Amerika ve Yerli mutfaklarının bir karışımı olduğu söylenebilir.
And bölgesi sakinleri, bugün dünyanın yediği tarım ürünlerinin yarısından fazlasını geliştirmektedir. Bunlar arasında 20’den fazla mısır çeşidi, 240 çeşit patates ve bir veya daha fazla kabak, fasulye, biber, yer fıstığı ve manyok (nişastalı bir kök) çeşidi vardır. Quinoa (İnkalar dilinde “tahılların annesi” anlamına gelir) Titicaca Gölü çevresindeki yüksek ovalar bölgesinde (Peru ve Bolivya sınırında) evcilleştirilmiş bir tahıl tanesidir. Amazonos bölgesi ise balık yönünden zengin olmanın yanı sıra tropik meyvelerin de yetiştirildiği bölgedir.
Patates en önemli mahsuldür. İnkalar, şiddetli donlara dayanabilen patatesi 15 bin fit yüksekliğe kadar dikmektedir. Bu yükseklikte İnkalar, hasat edilen patatesleri dönüşümlü olarak dondurmak ve/veya kurutmak için bölgenin sağladığı dondurucu gece sıcaklıklarını ve gündüz sıcaklığını kullanmaktadırlar. Daha sonra patatesleri hafif bir un haline dönüştürmektedirler. Mısır 13.500 fit yüksekliğe kadar yetiştirilmekte ve saraiaka veya chicha olarak bilinen alkollü bir içecek haline getirilmektedir. İnka kültürünün etkilerini taşıyan Peru mutfağında yemeklerde patates ile kinoa kullanımı yaygındır.
Manyok yumru veya manyok kökü, yerlilerin bir başka önemli temel gıdasıdır. Bu karbonhidrat zengini yiyeceklerin çoğaltılması kolay, ancak işlenmesi zordur (özellikle acı-zehirli olan türü için). Manyok yemeği Hintli kadınların elinde çeşitlenmektedir. Toz haline getirilmiş yemek, paçoka veya paçoca adı verilen bir karışım üretmek için öğütülmüş balıkla karıştırılmaktadır. Çocuklar için carimã adı verilen güneşte kurutulmuş küçük kekler hazırlanmaktadır. Güney Amerika ürünleri dünyanın birçok yerine ulaşmış olsa da kıtada kendi topraklarında çok çeşitlidir ve birçoğunun hiç görmediği şekillerde kullanılmaktadır.
Çeşitli kabak türleri Güney Amerika kökenlidir. Cucurbita moschata, Cucurbita maxima (kış kabak) ve achokcha (Cyclanthera pedata) çorba ve güveçlerde sıklıkla kullanılmaktadır. Çorbalar ana yemeğin önemli bir parçasıdır ve genellikle kendi başına bir öğündür. Çoğu Güney Amerika çorbası Avrupa mutfaklarından gelir; bazıları pre-Hispanik zamanlara dayanmaktadır. And ülkelerinde, mazamorroas veya coladoas gibi öğütülmüş mısır ve öğütülmüş kuru fasulye, kinoa, amaranth veya kabaktan yapılmış kremalı çorbalar vardır. Sangos adı verilen çorba muhtemelen en eski Hint yemeklerindendir. Sango İnkaların kutsal yemeğidir. İspanyollar, Güney Amerika’nın güney ülkelerinde popüler olan potajes (doyurucu çorbalar), pucheros (pot-au-feu tipi çorbalar) ve cocidos’u (et ve sebze çorbaları) tanıtırlar. Şili, Arjantin, Uruguay, Bolivya ve Paraguay’da yerliler yaptığı mısır unu, fasulye, kabak ve tatlı patates kullanılarak pişirilen kalın çorbalar vardır. Bolivya, Şili, Peru ve Ekvador’da popüler olan chupes, balık, tavuk veya diğer etlerle hazırlanan, patates, peynir, sebze içeren güveç benzeri çorbadır ve yumurta da içerebilir.
Güney Amerika mutfağı, günümüzde dünyanın birçok büyük füzyon mutfağından biri aynı zamanda yerli katkının olduğu bir alan olarak tanınmaktadır. Birçok insan için Güney Amerika mutfağı hem egzotik hem de bir şekilde tanıdık bir lezzete sahiptir.
Referanslar
MacVeigh, J. (2008). International Cuisine. Amerika Birleşik Devletleri: Delmar Cengage Learning; Kiple, K. ve Ornelas, K. (2000). The Cambridge World History of Food: South America. New York: Cambridge University Press.
Ayrıntılı bilgi için bakınız
Nenes, M. F. (2009). International Cuisine. New Jersey: John Wiley & Sons.