Avusturya Mutfağı
Gastronomi Dünya Mutfağı
-
2019
Avusturya-Macaristan monarşisi içinde yer alan çok sayıda milliyet ve kültürün bir kombinasyonunu yansıtmaktadır. Avusturya mutfağı konumuna bağlı olarak, farklı ülkelerden etkilendi. Avusturya’nın kuzeyi Çek mutfağından etkilenirken, doğusu Macar, güneyi İtalya, Slovenya ve Avusturya’nın güneyinde yer alan diğer ülkelerin mutfak kültürlerinden etkilendi. Geleneksel Avusturya mutfağı genellikle Viyana mutfağı ile karıştırılmaktadır. Bunun nedeni, Wiener Schnitzel (Viyana şinitzeli), Apfelstrudel (elmalı turta) veya Sachertorte (yoğun çikolatalı kek) gibi birçok geleneksel Viyana yemeğinin uluslararası olarak tanınması ve bu yemeklerin tipik Avusturya yemeği olarak kabul edilmesidir. Bununla birlikte farklı bölgelerde çok çeşitli geleneksel yiyecekler vardır ve Avusturya mutfağı, diğer birçok ulusal mutfak gibi, farklı bölgelerdeki geleneksel yiyeceklerin bir koleksiyonu olarak kabul edilebilir.
Geleneksel Avusturya yemekleri genellikle et temellidir. Domuz veya sığır etinin kullanımı yaygın olmakla birlikte tavuk ve hindi gibi kanatlı ve av etleri de (çoğunlukla tavşan ve geyik) çok popülerdir. Avusturya’nın kıyı bölgeleri olmadığından, balıklar Avusturya mutfağında oldukça küçük bir rol oynamaktadır, ancak büyük göllere yakın bölgelerin geleneksel yemeklerinde bulunabilir. Birçok Avusturyalı hanede sazan balığı geleneksel olarak Noel arifesinde servis edilir. Sazan dışında somon, tuna, levrek, morina ve alabalık tüketilen balık çeşitlerindendir. Et yemekleri genellikle patates, köfte veya lahana turşusu ile yeşil sebzelerle servis edilmektedir. Avusturya’da yaygın olarak tüketilen sebzeler, yapraklı ve kök sebzeler ile farklı türde fasulye ve kabaklardır. Geleneksel yemeklerde mısır ve çavdar da kullanılan tahıl çeşitleridir.
Avusturya mutfağında, Macar izleri taşıyan Kalbgulasch (dana güveç) sevilen bir ana yemektir. Almanya ve Polonya etkisi sosis tüketiminde görülmektedir. Wiener Würstel (Viyana sosisi) turşu, baget ekmeği, ketçap, mayonez ve hardal sosları ile sunulan meşhur bir sokak yemeğidir. Bir diğer popüler gastronomik yemeği, inceltilmiş dana eti ile yapılan ve patates salatası ile sunulan Wiener Schnitzel’dir. Fransız mutfağına özgü ve şinitzele benzeyen Cordon Bleu’da oldukça popüler bir yiyecektir. Çek Cumhuriyeti etkisi ile top köfte şeklinde yapılan Knödel çeşitleri, çorba, ana yemek ve tatlılarda sıklıkla kullanılmaktadır. İçeriğine göre farklı isimler alan bu köftelerden bazıları Erdäpfelknödel/Kartoffelknödel (patates köftesi), Semmelknödel (ekmek köftesi) olarak adlandırılmaktadır. Germknödel adıyla tatlı versiyonu da bulunmaktadır. Ülkede kışların çok soğuk ve uzun olması nedeniyle çorba tüketimi oldukça popülerdir. Bir yemeğe başlamanın en lezzetli yollarından biri, berrak bir et suyu içinde ince dilimlenmiş krep parçalarından oluşan Fritattensuppe’dir. Diğer lezzetli çorba çeşitleri; Gemüsesuppe (sebze çorbası), Leberknödelsuppe (ciğer köfteli çorba) Griessnockerlsuppe (irmik köfteli çorba), Hühnersuppe (tavuk çorbası), Nudelsuppe (şehriye çorbası), Knoblauchsuppe (kremalı sarımsak çorbası) ve Erdäpfelsuppe’dir (patates çorbası).
Avusturya’nın diğer geleneksel yemekleri, Zwiebelrostbraten (karamelize soğan, patates/makarna ile sunulan biftek), Tafelspitz (çeşitli sebzeler, elma püresi, yaban turpu ve patates ile sunulan haşlanmış dana ya da sığır eti), Rauchfleisch (yaban turpu ya da bezelye ile servis edilen tütsülenmiş dana ya da domuz eti), Kartoffelpuffe’dir (puf patates mücveri). Kahve ve tatlı kültürünün öne çıktığı Avusturya’da, Apfelstrudel (elmalı turta), Linzer-torte (reçelli turta), Kaiserschmarrn (yumurta ve kuru üzümden yapılmış bir tür pancake) ve Sachertorte (yoğun çikolatalı kek) en popüler tatlılardır. Mirabell markası ve Cafe Konditorei Fürst tarafından üretilen Mozartkugel (Mozart çikolatası) popüler ve hediyelik bir çikolatadır. Viyana’da bulunan Demel Pastanesi’nde tatlı yapımının canlı olarak izlenebilmesi turistlerin ilgisini çekmekte, turistler Viyana tatlıları ve kahve eşliğinde bu canlı performansları izleyebilmektedir. Avusturyalılar Viyana kuşatması sırasında Osmanlı İmparatorluğu’ndan öğrendikleri kahve kültürünü önemli ölçüde geliştirmişlerdir. Bu nedenle Avusturya kahve cenneti olarak adlandırılmaktadır. Ayrıca İsviçre’ye daha yakın olan Vorarlberg, Avusturya’da önemli bir peynir üreticisidir. Domuz jambonu da (Speck) önemli bir ticari üründür.
Avusturya’da günün erken saatlerinde yapılan tipik bir kahvaltı, ekmek, tereyağı, marmelat, söğüş, haşlanmış yumurta, peynir, yoğurt, müsli, kahve, çay veya sıcak çikolatadan oluşmaktadır. Gabelfrühstück adı verilen ikinci kahvaltıda, kahve ve tatlıdan oluşan atıştırmalıklar tercih edilmektedir. Öğle öğünü geleneksel yemekler sunan restoranlarda yenebileceği gibi, yoğun çalışan insanlar genellikle çeşitli sosisler satan kiosklardan ayaküstü beslenmeyi tercih etmektedir. Öğleden sonra saat 15.00-16.00 arasında Jause olarak adlandırılan çay saati, insanlara rahatlama ve tatlı bir yiyeceğin tadını çıkarma fırsatı vermektedir. Sıcak yemeklerin sunulduğu akşam yemeği ise 19.00-20.00 saatleri arasındadır. Tipik bir akşam yemeği, çorba, sebzeli bir ana yemek, salata ve tatlıdan oluşmaktadır. Jause öğününde aşırıya kaçan kişiler akşam yemeğinde, çeşitli ekmekler ile turşu, salata ve jambon gibi soğuk şarküteri ürünleri tüketmeyi tercih etmektedir.
Referanslar
Krejci, J. ve Roraff, S. (2011). Culture Shock! A Survival Guide to Customs and Etiquette Austria. Tarrytown. NY: Marshall Cavendish Editions; http://www.eurofir.org/wpadmin/wpcontent/uploads/EuroFIR%20synthesis%20reports/Synthesis%20Report%206_Traditional%20Foods%20in%20Europe.pdf, (Erişim tarihi: 16.11.2019).