Gastronomik Değer
GASTRONOMİ KAVRAM DOĞAL VE KÜLTÜREL MİRAS Üretim Yönetimi ve Pazarlama Turizm İşletmeciliği Bölümü Gastronomik Değer
-
2025
Kökeni Antik Yunan’a kadar uzanan ‘gastronomi’ terimi, modern anlamda ilk kez XIX. yüzyıl başlarında Fransa’da kullanılmaya başlanmış ve özellikle Jacques Berchoux’nun 1804’te yayımladığı şiirle literatüre girmiştir. Bununla birlikte gastronomi kavramı genel olarak pişirme ve yemek yeme sanatı veya bilimi olarak açıklansa da yalnızca bir beslenme biçimi olmayıp aynı zamanda kültürel kimliğin, yerel mirasın ve toplumsal hafızanın önemli bir bileşeni olarak da değerlendirilmektedir. Özellikle yiyecek ve içecekler kapsamında geçmişten günümüze aktarılan pişirme teknik ve yöntemleri ile tüketim alışkanlıkları bir toplumun kültürel kimliğinin şekillenmesinde oldukça önemli bir rol üstlenir konuma gelmiştir. Ayrıca gastronomik değer, kültürel mirasın somut olmayan bir unsuru olmasının yanı sıra kültürel sürdürülebilirliği destekleyen önemli bir araç konumunda yer almaktadır.
Öte yandan son zamanlarda gastronominin, turistik destinasyonların çekicilik unsurları arasında giderek daha fazla ön plana çıkar hale gelmiş olduğu görülmektedir. Seyahat deneyimi sırasında yemek tercihi yalnızca fiziksel bir gereksinimi karşılamakla kalmayıp aynı zamanda ziyaretçilerin destinasyonla kurduğu duygusal ve kültürel bağın güçlenmesine katkıda bulunmaktadır. Bu kapsamda gastronomik unsurlar bir destinasyonun kimliğini ve özgünlüğünü vurgulayan temel çekicilik faktörlerinden birisi haline gelmiştir. Yerel mutfaklar, destinasyonun farklılığını ve otantikliğini öne çıkararak turizm pazarlaması kapsamında rekabet avantajı yaratmaktadır. Nitekim turizm literatüründe gastronominin deneyimsel tüketim boyutu, seyahatin en hatırlanır bileşenlerinden birisi olarak ifade edilmektedir.
Yerel ürünler ve sürdürülebilirlik kavramı, gastronomik değer tartışmalarının merkezinde yer almakla birlikte çevresel, ekonomik ve kültürel sürdürülebilirliğin sağlanmasında stratejik bir rol üstlenmektedir. Yerel gıda ürünlerinin kullanımı, gıda zincirinin kısaltılmasını, karbon ayak izinin azaltılmasını ve yerel üreticilerin desteklenmesini mümkün kılmaktadır. Aynı zamanda, tüketicinin yerel gastronomik mirasla daha otantik bir bağ kurmasını sağlayarak, sürdürülebilir turizm anlayışını güçlendirmektedir. Bu bağlamda yerel gıdaların gastronomik değer açısından taşıdığı önem hem destinasyonun kültürel tanıtımını hem de ekosistem odaklı turizm politikalarını desteklemektedir. Gastronomik değerin temel yapı taşlarından biri olan yiyecek-içecek hammaddeleri ise hem lezzet hem de kültürel anlatı bakımından taşıdıkları sembolik anlamlarla gastronomi literatüründe önemli bir yere sahiptir. Hammaddelerin kökeni, üretim yöntemi ve mevsimselliği, tüketicilerin kalite algısını, tercihlerini ve destinasyona yönelik beklentilerini doğrudan şekillendirmektedir. Geleneksel üretim teknikleriyle elde edilen hammaddeler, gastronomik mirasın korunmasında olduğu kadar destinasyonun marka değerinin oluşumunda da belirleyici bir rol oynamaktadır. Bu nedenle gastronomik değerin yalnızca son ürün olarak değil aynı zamanda hammaddelerin kalitesi ve kültürel bağlamının da bütüncül olarak değerlendirilmesini gerekli kılmaktadır.
Referanslar
Seyitoğlu, F. (2018). Gastronomi ve turizm ilişkisi bağlamında temel konuların incelenmesi, Uluslararası İnsan Çalışmaları Dergisi, 1(2): 316-344., Seçilmiş, C., ve Soydan, E. (2020). Türkiye Turizm Tanıtımında Gastronomik Değerlerin Yeri, Turkish Studies-Social Sciences, 15(2): 365-385., Onat, G. (2025). Yerel Gıda Tüketim Değerinin Sürdürülebilir Turizm Kalkınmasına Etkisi: Turizm İşletmelerinde Bir Uygulama, İşletme Araştırmaları Dergisi, 17(1): 689-707.