Türeyen Soslar

Gastronomi

Uluslararası mutfaklarda kullanılan soslar, yemeklerle birlikte uyum sağlar nitelikte olmalıdır. Yaygın olarak temel fondlardan (et, tavuk suyu vb.) üretilmekte olan soslar beyaz, kahverengi, yağ ve diğerleri olarak sınıflandırılmaktadır. Türeyen soslar ise elde edilen ana sosun devamı niteliğindedir. Temel beyaz soslardan olan beşamel sosa krema ilave edilerek oluşturulan cream sauce türeyen soslara örnek gösterilebilmektedir. Ayrıca beşamel sosa parmesan peyniri ilave edilerek elde edilen (türetilen) diğer bir sos ise mornay sauce şeklinde literatürde yerini aldı.

Sosların sınıflandırılmasının ardından alt başlıklar halinde ele alınan türev soslarda ise durum benzerlik göstermektedir. Beyaz temel soslardan olan Alman sosa villeroi sosu, veloute de poisson temeline normandiya sosu, veloute de veau kategorisine kardinal sos, veloute de volaille sınıfına ise royale sos devam niteliğinde türev soslar arasında yer almaktadır.

Soslar kullanıldığı yemeklerle birlikte yakın tatlarda olmalıdır. Söz konusu uyumun sağlanması için sosların oluşturulmasında kullanılacak olan en kritik etkenlerden biri, tıpkı stock yapımında olduğu gibi ana üründür. Türeyen bir beşamel sosun fondu süt, domates sosunun fondunun domates fondu, demi glace sosunun fondunun kahverengi ve türeyen bir veloute sosun fondunun ise beyaz fond olması gerekmektedir. Neticede et yemekleriyle birlikte servis edilen demi glace sosun kahverengi fond kaynaklı olması et yemeğinin tadını bozmayacak nitelikte olacaktır.

Temel ve türeyen soslar oluşturulurken sağlık açısından da dikkat edilmesi gereken bazı noktalar vardır. Sosların ve türeyenlerinin yemeğin yapısına uygun olması beklenirken üretim aşamasında da aynı uygunluk sürdürülmeli ve herhangi bir bulaşmaya kesinlikle yer verilmemelidir. Et yemeğinde nasıl ki balık fondu eklenmemeliyse üretim aşamasında da balık ve et ürünü / ürünleri bir arada (aynı doğrama tahtası üzerinde vb.) işlem görmemelidir. Söz konusu ayrımın ve planlamanın mutfağın kuruluş aşamasında yapılması gerekmektedir. Bu anlamda mutfaklarda dikkat edilmesi gereken gıda güvenliği ve insan sağlığıyla ilgili olan unsurlar işletme yöneticilerinin yükümlülüğünde olup ilgili kişilere büyük sorumluluklar düşmektedir.

Referanslar

Eraslan, N. (2018). Pişirme Yöntemleri. Ankara: Nobel Yayın; Gökdemir, A. (2012). Pişirme Yöntemleri ve Teknikleri. Ankara: Detay Yayıncılık; Koçak, N. (2015). Yiyecek İçecek İşletmelerinde Gıda ve Personel Hijyeni. Ankara: Detay Yayıncılık; Milli Eğitim Bakanlığı (2006). Soslar-I. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları; Sökmen, A. (2014). Yiyecek İçecek Hizmetleri Yönetimi ve İşletmeciliği. Ankara: Detay Yayıncılık.