Yenilebilir Çiçekler

Gastronomi Kavram Üretim Yönetimi ve Pazarlama

Yenilebilir çiçeklerin ilk defa hangi tarihte yiyecek ve içecek olarak tüketilmeye başladığını tespit etmek mümkün olamamaktadır. Ancak arkeolojik buluntular ve tarihi kayıtlara bakıldığında çiçeklerin de binlerce yıldır sofralarda yer aldığına yönelik izlere rastlanmaktadır. Çin, Ortadoğu, Hindistan, Roma ve Osmanlı’da çiçeklerden gıda olarak yararlanıldığı bilinmektedir. XVI. ve XVII. yüzyıl Avrupası’nda özellikle zengin malikânelerde yaşayan kadınların çiçeklerin yetiştirilmesi, yiyecek ve içecek olarak kullanılması ve konserve edilmesi konusundaki bilgileri üst düzeye çıkmıştı. Avrupalıların sömürge ve ticari amaçlı olarak çeşitli ülkeleri ziyaretleri ve buralarda yetişen çiçek çeşitlerinin kendi ülkelerine getirilmesi ile yenilebilir çiçeklerin kullanımı ve bilinirliliği daha da yaygınlaştı. Günümüzde kültür yetiştiriciliği de yapılmakta olan çiçekler başta Amerika olmak üzere dünyanın dört bir yanında ve Türkiye’de geniş kullanım alanına ulaştı.

Sağlık ve beslenme açısından ele alındığında çiçekler yenilebilen, yenilemeyen ve tanımlanmamış olanlar şeklinde üç grupta değerlendirilmelidir. Birinci gruba dahil olan tıbbi ve aromatik özelliklere sahip bitkilerin çiçekleri en hassas kısımlarıdır. Yenilebilir çiçeklerin işlenmesi ve pazarlanması özen gerektirmektedir. Üretici organizasyonun özellikleri, malzeme kalitesi, saflık ve tarımsal kimyasallar yenilebilir çiçeklerin özellikleri üzerinde büyük bir etkiye sahiptir. Bu nedenle, güvenli gıdalar arasındaki çiçeklere menülerde yer vermek gerekmektedir.

Günümüzde dünya genelinde bilimsel analizleri yapılmış, sağlık ve beslenme amacıyla tüketilebilen binlerce yenilebilir çiçek türü literatüre geçmiştir. Çiçekler taze olarak, kurutularak, turşusu yapılarak, şekerleme ve reçellerde doğal renklendirici olarak yiyecek ve içeceklerin üretilmesinde kullanılmaktadır.

Sofralarda kullanımı yaygın olan çiçek türlerinden örnekler; safran (crocus sativus l.), lavanta (lavandula stoechas l.), adaçayı (sideritis scardica griseb.), lâle/tülbend (tulip gesneriana l.), aslanağzı (plantaginaceae), Türkistan gülü (rosa × rugosa thunb.), yabani enginar (cynara cardunculus l.), kadife çiçeği (tagetes patula l.), gümüşdüğme/papatya (tanacetum parthenium (l.) sch. bip.), hüsnüyusuf (dianthus barbatus l), ısparta gülü (rosa × damascena), gelincik (papaver rhoeas) şeklinde sıralanabilir.

Yenilebilir çiçekli yiyecek ve içecek reçetelerinden örnekler ise; biberiye çiçekli bisküvi, çiçekli tereyağı, kaparili-kabak çiçekli omlet, çiğdem aşı, ıhlamur tütsülü füme deniz mahsulleri varyasyonu, hibiskuslu pembe pilav, gül yapraklı meyve salatası, gelincik çiçeği reçeli, gelincik çiçekli dondurma, biberiye çiçekli cin kokteyli, buzlu karabaş vb. şeklinde sıralanabilir.

Referanslar

Brown, K. (2008). Edible Flowers: From Garden to Plate - How to Grow and Cook Edible Flowers, in 350 Beautiful Photographs. Londra: Annes Publishing; Creasy, R. (1999). The Edible Flower Garden, (Birinci baskı). ABD: Peri Plus Editions; Lim, T. K. (2014). Edible Medicinal and Non-Medical Plants Vol 8, Flowers. Londra: Springer; Şahin, Ö. (2017). Muğla Karabaşının (Lavandula Stoechas L.) Yiyecek ve İçecek Olarak Değerlendirilmesine Yönelik Bir Öneri, Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 5(Özel Sayı 2): 37-49; Şahin, Ö. ve Kılıç, B. (2014). Yenilebilir Çiçekler. ss. 189-212. İçinde; Özdoğan, O. N. (Editör), Yiyecek İçecek Endüstrisinde Trendler (ss. 189-212). Ankara: Detay Yayıncılık.

Ayrıntılı bilgi için bakınız

Boyar, S., Dikmen, E. ve Erbaş, S. (2017). Drying of Edible Flowers. İçinde; Zhang, M., Bhandari, B, ve Fang, Z. (Editörler), Handbook of Drying of Vegetables and Vegetable Products (ss.195-234). ABD: CRC Press,Taylor & Francis Group; Lim, T. K. (2014). Edible Medicinal and Non-Medical Plants Vol 8, Flowers. Londra: Springer