Diyet Mutfak
Gastronomi Kavram
-
2019
Bireyler yaşamlarını devam ettirebilmek için beslenmeye ihtiyaç duymaktadır. Beslenme, sağlıklı bir vücuda sahip olmak ve büyümek için gerekli miktardaki besinlerin vücuda alınması olarak tanımlanmaktadır. Bireylerin hayattaki ilk amacı sağlıklı ve üretken bir yapıya sahip olmaktır. Bunun yolu ise; bedenen, ruhen, zihnen ve sosyal yönden sağlıklı bir vücut yapısına ulaşmak ve bunun devamlılığını sağlayabilmektir. Bunlara ek olarak günümüzde bireylerin fiziksel görünümlerinin de önemli bir yere sahip olduğu görülmektedir. Toplumlarda ideal vücut, ideal kadın, ideal erkek gibi kavramlar yer almaktadır. Bu kavramlara genel anlamda bakıldığında ideal kadın vücudu yağsız ve zayıf bir vücuttan bahsederken, ideal erkek vücudu ise kaslı ve yapılı bir vücudu ifade etmektedir. Bireylerin bu vücut tiplerine, gerek sağlıklı yaşamak için gerekse fiziksel görünümüne önem verdiği için ulaşmak istediği bilinmektedir. Bu amaçları gerçekleştirmek adına bireyler mevcut olan diyetlere başvurmaktadırlar.
Diyet, hem düzenli bir şekilde tüketilen besinleri hem de zayıflama amacıyla hazırlanmış besinleri tüketmeyi ifade ettiği gibi, bir hastalığın korunması veya önlenmesi için besinlerin çeşit ve miktarlarının düzenlenmesi şeklinde de tanımlanmaktadır. Çoğu sözlük tarafından açıklandığı ve medya tarafından gösterildiği gibi, diyet teriminin kullanımı genellikle normal olarak kısıtlayıcı nitelikte ve terapötik (tedavi edici) veya estetik amaçlarla spesifik gıda rejimleriyle ilişkilidir. Diğer taraftan sağlıklı ve nitelikli bir nüfusa sahip olmak; şişmanlık ve onun yol açtığı hastalıklardan, bedensel görünümdeki bozukluklardan kurtulmanın bir ön koşulu olarak kabul edilmektedir. Grek tıp rejimlerinde, diyet diaitia, basitçe daha genel bir ifadeyle hayat rejimi yani bir yaşam biçimi olmaktadır. Diğer bir deyişle; yaşam gücü, beslenme bilgisi ve biçimi, bedeni hesaplamak ve sınırlandırmak anlamına gelmektedir. Bu amaçla mutfakların diyet mutfaklara yönelik çeşitlendiği görülmektedir.
Diyet mutfaklarda çok çeşitli beslenme türlerinden bahsedilebilir. Taş devri diyeti, Akdeniz diyeti, çiğ gıda diyeti (raw food), uzun aralıklı beslenme, vegan diyeti, vegan çiğ beslenme diyeti bunlar arasında yer almaktadır. Herhangi bir diyeti benimseyen bireyler bunu hayatının her alanında uygulamak istemektedir. Bu sebeple sadece kendi mutfaklarında değil, dışarıda bir restoranda veya tatili esnasında da uyguladığı diyeti devam ettirmek için yer tercihlerini gittiği yerlerin mutfağını da göz önünde bulundurarak yapmaktadır. Hatta bu bağlamda bazı bölgelere has mutfaklar da ortaya çıkmaktadır. Örneğin; 2010’da UNESCO tarafından Somut Olmayan Kültürel Miras Listesi’ne alınan eski Akdeniz diyeti, sağlıklı olma prensipleriyle açıkça bağlantılı olan geleneksel Puglia (Güney İtalya) mutfağını oluşturmaktadır. Bu mutfak, sızma zeytinyağı, sebzeler, deniz ürünleri ve tam tahılları içermektedir. Bu ürünlerin geleneksel yemekler hazırlamak için bileşenler olarak kullanılması, bu bölgede orografik ve pedoklimatik koşulların çeşitliliğinin, bölgede yetiştirilen sebzelerin sayısal ve niceliksel zenginliğine yol açması nedeniyle kullanılabilirliklerinden kaynaklanmaktadır. Ancak kimi bölgesel/yöresel mutfakların ortaya çıkışında diyet mutfakların rolü yanı sıra günümüzde tüketici istek ve ihtiyaçlarının farklı şekillerdeki diyetlere göre değişimi de bir ülke, bölge ve hatta yörede bulunan işletmelerin de çeşitlenmesini sağlamış ve diyet mutfaklar oluşturulmuştur.
Referanslar
Giddens, A. (2010). Modernite ve Bireysel Kimlik (Çev.: Ümit Tatlıcan). İstanbul: Say Yayınları; Grogan, S. (2007). Body Image: Understanding Body Dissatisfaction in Men, Women and Children. New York: Routledge; Renna, M., Rinaldi, V. A. ve Gonnella, M. (2015) . The Mediterranaen Diet Between Traditional Foods and Human Health: The Culinary Example of Puglia (Southern Italy), International Journal of Gastronomy and Food Science, 2: 63-71; Timurturkan, M. (2013). Tıbbi Söylem ve İktidar: Medyada Diyet-Zayıflık-Sağlık İlişkisi Etrafında Bedenin Denetimi, Mediterranean Journal of Humanities, 3(1): 237-252; Vatan, A. ve Türkbaş, S. (2018). Vejetaryen Turist ve Vegan Turist Kimdir? Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 6(3): 24-39.