Bulgaristan Mutfağı
Gastronomi Dünya Mutfağı
-
2020
Sahip olduğu ılıman iklim koşulları sayesinde geleneksel mutfak bakımından zengin bir çeşitliliğe sahip olan Bulgaristan, çeşitli sebzelerin, otların ve meyvelerin yetiştiği bir ülkedir. Çok çeşitli yerel Bulgar yemeklerinin yanı sıra, Fars, Türk ve Yunan mutfak kültürlerinin etkileri de Bulgar yemeklerinde görülmektedir. Örneğin; Türk ve Bulgar halklarının beş yüzyıldan fazla bir süre Osmanlı İmparatorluğu’nun egemenliği altında iç içe yaşamış olması, yemek kültürü bakımından birçok Türk yemeğinin Bulgar mutfağında da yaygın biçimde yer almasına neden olmuştur. Bu yemeklerin birçoğu günümüzde Türkçe söylenişini aynen korumaktadır. Bahsi geçen yemeklere örnek vermek gerekirse: Börek, çömlek kebabı, çöp kebabı, güveç, imambayıldı, işkembe, kapama, kavurma, kebap, kıyma, köfte, musakka, paça, salata, sarma, şiş, tas kebabı, turşu, yahni, yufka, yoğurt vb. ilk akla gelen Türk yemekleridir. Bugün Avrupa ve Amerika’da zevkle tüketilen ve aslında Türk süt ürünü olan yoğurt, bu kıtalardaki ülkelere Bulgarlar aracılığıyla yayıldı.
Bulgaristan’da ekmek, patates, pirinç, bulgur buğday, kuru fasulye ve mercimek mutfağın temel ürünlerini oluşturmaktadır. Salatalar, Bulgar mutfağında genellikle iştah açıcı olarak yer alır. Ayrıca bu mutfakta süt ürünleri, şaraplar ve rakija (meyve brandy’si) gibi yerel alkollü içecekler ön plana çıkmaktadır. Bulgaristan mutfağında, soğuk yaz çorbası olan tarator, hamur bazlı börek yemeği baniçka (banitsa) gibi börek ve pideler yaygın olarak tüketilmektedir. Bulgar mutfağında, özellikle domates, sarımsak, salatalık, soğan ve baharatlar başta olmak üzere yerel olarak yetiştirilen ürünler de bolca tüketilmektedir. Yoğurt, yemek pişirmede kullanılan en yaygın malzemelerden biridir. Bulgaristan’da kişi başına düşen yoğurt tüketimi Avrupa’nın geri kalanından daha yüksektir. Bulgar kahvaltıları bol çeşitli olup, peynir, zeytin, reçel, tereyağı, jambon, salam, sosis, sucuk, pastırma, çay, kahve ve süt kahvaltının olmazsa olmazlarıdır. Bulgar peynirleri oldukça kaliteli olup ülke dışında bile tanınmaktadır. Feta peynirine benzeyen bir salamura peynir olan Bulgar beyaz peyniri, Balkanlar'da da bulunan kaşkaval adıyla bilinen kaşar peyniri ve Trakya usulü bir beyaz peynir olan sirene, ülkede yaygın olarak tüketilen ve ihraç edilen peynir çeşitlerindendir.
Bulgar mutfağında ayrıca doldurulmuş sebze yemekleri bolca tüketilir iken, biberlerde bu mutfakta en fazla tüketilen sebzedir. Genellikle yaz aylarında bol yağda pişirilen biberler peynir ve yumurta karışımı ile doldurularak tüketilir. Balık, özellikle Karadeniz kıyılarında yaşayanlar için Bulgar diyetinin önemli bir parçasını oluşturur. Tuna’da yakalanan sazanlar ise Aziz Nicholas bayram gününde servis edilen geleneksel bir yemektir. Popüler bir baharat olan chubritza (kekik) Bulgar yemeklerinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Bunun dışında kırmızı biber, nane ve kimyon da yaygın şekilde mutfakta bulunur. Kısık ateşte ve toprak kapta pişirilen güveç, ülkenin orta güneyindeki Rodop dağlarının karakteristik özelliğini yansıtan Bulgar patates yemeği patatnik, Trakya tarafında tüketilen pirinç turtası, lahana turşusu ile Bansko tarafında tüketilen kavurma Bulgaristan mutfağının özünü oluşturmaktadır.
Bulgaristan’da ayrıca yerel ürünler ile ulusal yemeklerin sergilendiği çok sayıda festival ve yarışma vardır. Vratsa bölgesindeki Banitsa Köyünde, her yıl en iyi banitsa (börek) için bir yarışma tertip edilirken, Gorma Oryahovitsa kasabasında kuru baharatlar ile hazırlanan sosisler için Sudzhuk Festivali düzenlenmektedir. Yoğurt Müzesinin bulunduğu Studen Izvor köyünde her yıl Yoğurt Günü kutlanmaktadır. Klisura kasabası ise bir Patates Müzesine ev sahipliği yapmakta olup, bu kasabada her yıl Patates Festivali düzenlenmektedir. Bu gibi farklı festival, yarışma ve kutlamalara ev sahipliği yapan Bulgaristan, Güneydoğu Avrupa mutfağının önemli temsilcilerinden biridir.
Referanslar
https://gastromanya.com/bulgar-mutfagi-hakkinda-genel-bilgiler/, (Erişim tarihi: 28.12.2019); Toygar, K. ve Toyga, N. B. (2001). Bulgaristan Türklerinin Mutfak Kültürü ve Yemekleri Üzerine Notlar. İçinde; Türk Mutfak Kültürü Üzerine Araştırmalar (ss. 311-342). Ankara: Türk Halk Kültürü Araştırma Vakfı Yayınları.
Ayrıntılı bilgi için bakınız
Bakar, I. (2018). Traditional Bulgarian Cuisine, http://i-winereview.com/blog/index.php/2018/05/08/traditional-bulgarian-cuisine/, (Erişim tarihi: 30.12.2019).