Alkollü İçki
Gastronomi İçecek
-
2020
Alkol, bir alkan molekülünün değişik konumlanmış durumdaki karbon atomlarına bağlı hidrojen atomlarının ikamesi olarak hidroksil (-OH) gruplarının yerleşmesiyle meydana gelen bir bileşiktir. Alkollü içki, tahılların, meyvelerin veya diğer şeker kaynaklarının fermantasyonu ile üretilen etanol içeren bir içecektir.
Alkollü içkiler temel olarak fermente ve distile alkollü içkiler olmak üzere iki sınıf altında toplanırlar. Her iki içki sınıfındaki alkollü içkilerin başlangıcı etil alkol fermentasyonudur. Etil alkol fermentasyonu glikozun mayalar tarafından anaerobik koşullarda iki mol etil alkol, iki mol CO2 ve ısıya indirgendiği ekzotermik bir reaksiyondur. Fermente alkollü içkiler denildiğinde akla alkol derecesi yüksek olmayan halk arasındaki tabirle mayalı içkiler gelir. Bira, şarap, sake ve kımız bu sınıfta değerlendirilir. Distile alkollü içkiler ise fermentasyon sonrası elde edilen düşük alkollü sıvının damıtma yoluyla alkol düzeyinin yükseltilmesi ile elde edilen yüksek alkollü içkileri tanımlar. Distile alkollü içkilere rakı ve benzeri anasonlu içkiler, viski, votka, cin, tekila, rom, brendi ve likörler örnek verilebilir.
İnsanlık tarihinde ilk üretilen alkollü içkiler, doğal yani spontane olarak üretilen fermente alkollü içkilerdir. Yazılı tarih verilerine göre etanol fermantasyonunun Mezopotamya’da MÖ 4200 yıllarında bilindiği, hatta MÖ 2800 yıllarında Babil ‘de bira üretiminin oldukça yaygın olduğu bildirilmektedir. Ayrıca bazı araştırmalara göre biranın bundan yaklaşık olarak sekiz bin yıl önce üretilmeye başlandığını iddia edilmektedir. Bir diğer etanol fermantasyonu ile üretilen alkollü içecek olan şarap, çok eski dönemlerde keşfedilmiştir. Şarapla ilgili ilk tarihi bulgular da Mezopotamya’ya ve sonraki dönemlerde de Mısır’a dayanmaktadır. Arkeolojik kazılarda Mezopotamya kökenli MÖ 4000li yıllara ait şarap ekipmanları bulundu. Yine elde edilen tarihi bilgi ve belgeler ışığında MÖ 3900-3000 yıllarında Mısır’da çok geniş bağ alanları bulunmakta ve birçok farklı çeşit şarap yapıldığı bilinmektedir. Bağcılık ve şarapçılık ilerleyen dönemde Anadolu üzerinden eski Roma ve Yunan uygarlıkları vasıtasıyla Avrupa’ya ulaştığı anlaşılmaktadır.
Fermente alkolden distile yüksek alkol üretimi farklı bir teknoloji gerektirmektedir. Özellikle kapalı bir sistemde kaynama noktası farklılığı temelinden hareketle gaz fazındaki alkolün yoğuşturulup, ayrılması için ekipman geliştirilmesi ile fermente alkollü içkilerden damıtık yüksek alkollü içkilerin üretilmesi uzunca bir süreç almıştır. Tarihçiler distile alkollü içkiler ile ilgili kesin bir görüş birliğine varamamış olsalar da günümüzde damıtmanın MS XI. ve XII. yüzyılda bilindiği ve uygulandığı iddia edilmektedir. Ayrıca Avrupa’da damıtmanın MS 1050-1150 yılları arasında ilk kez gerçekleştirildiği kabul edilmektedir.
Referanslar
Aktan, N. ve Kalkan, H. (2000). Şarap Teknolojisi. Ankara: Kavaklıdere Eğitim Yayınları; Aktan, N. ve Kalkan, H. (1999). Distile Alkollü İçkiler Teknolojisi. Bornova-İzmir: Ege Üniversitesi; Fidan, I. ve Anlı, R. E. (2002). Yüksek Alklollü İçkiler. Ankara: Kavaklıdere Eğitim Yayınları.