Tokat Narince Üzümü
GASTRONOMİ TARIMSAL ÜRÜNLER Meyve (İşlenmiş ve İşlenmemiş)
-
2025
Narince Üzümü Tokat yöresinde yetiştirilen hem sofralık olarak hem de şıra ya da şaraba işlemek amacıyla kullanılabilen beyaz bir üzüm çeşididir.
Narince Üzümü, daha çok Karadeniz kıyılarına yakın mesafedeki dağların güney kesitindeki Anadolu yaylalarında yetişmektedir. Yeşilırmak boyunca devam eden bu bağlık alanda karasal iklim hakimdir. Narince üzümü genellikle yerden 500 metre yükseklikte, kumlu ve çakıllı topraklarda yetişen bir üzümdür. Narince üzümünün rengi hafif yeşilimsi-sarı renkte, morfolojik olarak da oval ve iri yapıdadır. Narince üzümü sofralık olarak ya da şaraba işlenerek kullanılabilmektedir. Önemli bir beyaz şaraplık üzüm olan Narince üzümü sek şarap üretiminin yanı sıra Anadolu topraklarında yetişen diğer kıymetli şaraplık üzümler ile (Emir, Sultaniye) kupaj yapılarak da kullanılabilmektedir. Narince üzümü, şarap yapımı için istenilen dengeli, zengin aromayı ve gövdeli yapıyı sağladığı için beyaz şarap yapımında sıkça tercih edilmektedir. Aynı zamanda Narince üzümü yıllandırmaya da uygundur.
Bağcılık geçmişi oldukça eskiye dayanan Tokat’ta yaklaşık 44 tür üzüm çeşidinin yetiştiği belirtilmektedir. Narince üzüm çeşidi ise bu üzümler içerisindeki en büyük paydaya sahip olup, Türkiye sınırları içerisinde yetişen en verimli ve kaliteli üzümlerden biri olarak ifade edilmektedir. Narince Üzümünün kendisi kadar yaprakları da kıymetlidir. Öyle ki özellikle Narince Üzüm yapraklarının salamura olarak üretildiği de görülmektedir. Erbaa salamura yaprağı Türkiye’ye nam salmıştır ve ticareti yapılan en önemli bölgesel ürünlerden biri olmuştur. Bu yaprak vitamin ve mineral açısından oldukça zengin, tüysüz, şekilsek olarak yaprakları da az yırtmaçlıdır. Aroma olarak da tatlı-ekşi, hoş ve hafif kekremsi bir tada sahiptir. Narince üzümünün ve yaprağının bu denli kıymetli olması neticesinde 2019 yılında ‘‘Tokat Narince Salamura Asma Yaprağı’’ coğrafi işaretle tescillenmeye hak kazanmıştır.
Üzüm geçmiş yıllar boyunca insanlık tarihinde önemli bir yer edinmiştir. Bu yer özellikle gastronomi kimliğine de sirayet etmiştir. Üzümün sofralık olarak tüketiminin yanı sıra kurutulmuş üzümün Osmanlı Saray mutfağında yemeklerde kullanılması, çeşitli şerbetler ve hoşaf yapımı, asma yaprağından sarmalar yapılması gibi uygulamalara rastlanmaktadır. Tokat Narince Salamura yaprağı da özellikle sarma yapımı için en ideal yapraklar arasında gösterilmektedir. Üzümün ülkemizde yetiştirilme hacmi ve türleri göz önüne alındığında Tokat Narince Üzümü önemli bir gastronomik değer niteliği taşımaktadır. Bu bağlamda Tokat Narince Üzümünün de coğrafi işaret tescili alması büyük önem teşkil etmektedir.
Referanslar
Balcı, M., Yağcı, A. ve Gökbulut, M. (2023). Narince Bağ Yaprağının Üretim Modeli, Erbaa Örneği. Gaziosmanpaşa Bilimsel Araştırma Dergisi, 12(3): 184-196; Bekar, T. (2016). Narı̇nce (Vitis Vinifera L.) Üzüm Çeşı̇dı̇nde Yaprak Hasat Sıklığı ve Salkım Seyreltme Uygulamalarının Tane, Şıra ve Şarap Kalı̇tesı̇ne Etkı̇sı̇. (Yayımlanmamış Doktora tezi). Tokat: Gazı̇osmanpaşa Ünı̇versı̇tesı̇; Çelik, Z.D. (2017). Narince Üzümlerinin Şaraba İşlenmesi Sırasında Maya Florasının Belirlenmesi ve İzole Edilen Bazı Mayaların Starter Kültür Potansiyellerinin Araştırılması. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Adana: Çukurova Üniversitesi; Mertol, H. ve Yaylacı, S. (2021). Coğrafi İşaretli Ürünler ve Gastronomik Lezzetler: Tokat Örneği, Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1): 313-334.