Elazığ Boğazkere Üzümü

DOĞAL VE KÜLTÜREL MİRAS Gastronomik Değer

Elâzığ Boğazkere Üzümü, Türkiye'nin önemli yerel üzüm türlerinden biridir. Elâzığ Boğazkere Üzümü, yerel tarımsal mirası ve Türk şarap kültürünü temsil eden değerli bir tür olarak görülmektedir. Bu üzüm morfolojik, kimyasal ve duyusal özellikleri ile değerli bir şarap turizmi kaynağı olarak değerlendirilmektedir. Elâzığ Boğazkeresi, özellikle Elâzığ ilinin tarımsal çevresinde geleneksel bağcılık bilgisi ve yöntemlerle uzun yıllardır yetiştirilmektedir. Elâzığ Boğazkere Üzümü yuvarlak, kalın kabuklu ve orta boylu taneleriyle bilinmektedir. Elâzığ Boğazkere Üzümü, zengin aromatik bileşenleri ve şarap üretimindeki yeri ile öne çıkan bir yerel tür olarak değerlendirilmektedir. Bu üzüm türünden elde edilen şarapların aromatik ve duyusal özellikleri üzerine yapılan çalışmalar Elâzığ Boğazkere’sinin zengin bileşenlerine dikkat çekmektedir.

Elâzığ Boğazkere Üzümü, şaraplık tüketiminin yanı sıra şıralık olarak da tüketilmektedir. Üzümün kabuklarında yer alan ve şaraba buruk bir tat katan tanen oranı Elâzığ Boğazkere’sinde oldukça fazladır. Bu burukluğa ek olarak üzümdeki çeşitli aromalar şarap üretiminde Boğazkere Üzümü kullanımına olan ilgiyi artırmıştır. Elâzığ Boğazkere Üzümü, Fırat Kalkınma Ajansı tarafından yapılan başvuruyla 2019 yılında menşe adı ile coğrafi işaret tescili almıştır.

Anadolu’nun miras türlerinden biri olarak görülen Elâzığ Boğazkere Üzümü’nün şarap üretiminde kullanımına ilişkin artan bir ilgi bulunmaktadır. Bu üzüm türü ile üretilen kırmızı şaraplar genellikle yoğun aromaları, koyu renkleri ve belirgin tanen yapılarıyla karakterize olmuştur. Elâzığ Boğazkere şarapları, özellikle böğürtlen ve ahududu gibi meyvemsi notalar ile baharat ve topraksı aromalar içermektedir. Bu özelliklere ek olarak Boğazkere şaraplarının karakteristik özellikleri olgunlaşma süreçleri boyunca bazı enzimatik ve mikrobiyal süreçlerle de zenginleşmektedir.

Boğazkere Üzümü, özellikle kireçli topraklarda verimli bir şekilde yetişmektedir. Bu açıdan özellikle Doğu Anadolu’nun iklim koşullarına oldukça iyi uyum sağlayan Boğazkere, serin kış ve sıcak yaz ayları geçiren coğrafyalarda yetiştirilen bir tür olarak bilinmektedir. Bu durumun yanı sıra yüksek irtifa şartlarında üretilmeye uygun olan Boğazkere türü için Elâzığ’ın iklim koşulları en uygun üretim ortamını sağlamaktadır. Boğazkere üzümü, bölgede genellikle sağlıklı tarım uygulamaları ile üretilmektedir. Böylece Elâzığ Boğazkere Üzümü’nün kalitesi korunmakla birlikte çevresel ve kültürel sürdürülebilirliğe de katkı sağlanmaktadır. Bu üzüm türü bölgesel kimlik ve kültürel miras açısından da önem taşımaktadır. Boğazkere şaraplarına yönelik ulusal ve uluslararası düzeydeki çeşitli çalışmalar, yerel turizme de katkı sağlamaktadır.

Referanslar

Arıtürk, N., Aydın, S. ve Sanyürek, N. K. (2021). Comparison of fatty acid composition of red grape seeds (Vitis vinifera L. cvs. Öküzgözü and Boğazkere), International Journal of Pure and Applied Sciences, 7(1): 78-85; Ateş, F. ve Uysal, H. (2017). Determinations of adaptation level of wine grape varieties in terms of climatic data in wine growing regions of Turkey. In BIO Web of Conferences (Cilt- 9: 01027). EDP Sciences; Darıcı, M. ve Cabaroğlu, T. (2023). Characterization of Boğazkere wines from different locations in Turkey relating aroma and sensory properties using chemometrics. In BIO Web of Conferences (Vol. 68, p. 02043). EDP Sciences.