Simit

Gastronomi Türk Mutfağı

Arapça has beyaz un anlamına gelen samīd kelimesinden türemiştir. Samid kelimesinin anlamına yakın olarak Türkçe’de halk ağzında ince bulgura simit de denilmektedir. XVI. yüzyıldan bu yana bugün ise genel olarak bilinen simitin tanımı; bileşimi yöreden yöreye değişen halka şeklindeki bir unlu mamuldür.

XVI. ve XVII. yüzyıllarda has beyaz un, diğer bir ifadeyle, dakik-i has manasındaki simitten yapılan halkaya simid-i halka deniliyordu. XVII. yüzyılın ikinci yarısından itibaren ise, büyük bir olasılıkla halka yerine bugünkü manadaki simit sözcüğü kullanılmaya başlandı. Evliya Çelebi Seyahatnâme’de (XVII. yüzyıl) simid-i halka terimini kullanmadı. Ancak, simitçi esnafını anlattığı bölümde, narh defterlerinde 115 dirhemle 60 dirhem arasında değişen büyük ve kalın araba tekerleği kadar simid-i halkanın İstanbul’da hala yapıldığından bahsedilmektedir. Ancak XVII. yüzyıldan itibaren bu büyük simidin yapımının sona erdiğini ve şimdiki manada 35 ile 25 dirhem arasında küçük simitlerin yapılmaya başlandığı görülmektedir.

Evliya Çelebi’nin XVII. yüzyıl Osmanlı dünyasını anlattığı seyahatnamesinde bir unlu mamul olarak simitin İstanbul ve balkan coğrafyasında varlığından bahsedilmektedir. Simitin İzmir’de gevrek olarak adlandırılmasında ise, 1930’lu yıllardan sonra meydana gelen balkan göçlerinin etkili olduğu düşünülmektedir. Çünkü Balkan ülkelerinin bir kısmında simite gjevrek ya da djevrek denilmektedir. Simite Yunanistan’da kuluri, Romanya da ise covrigi denilmektedir. Ayrıca Aşkenaz Yahudilerinde görülen bagel ve Uygur Türklerinde görülen girdeh simite çok benzemektedir.

Türkiye’de özellikle sabah kahvaltılarında tüketilen simidin birçok çeşidi bulunmakla birlikte genel olarak kandil simidi, susamlı simit ve yöresel simitler olarak sınıflandırılmaktadır. Kandil simidi mayalı hamurdan yapılan içerisine mahlep katılan ve yaygın olarak kandillerde tüketilen bir simittir. Susamlı simit halka şeklindeki susamlı gevrek ekmeklerin genel adıdır. Sade ya da patates peynir vb. gibi malzemeler kullanılarak üretilmektedir. Yöresel simitler yöreden yöreye farklılık göstermekle birlikte Ankara Simidi, Kastamonu Simidi, Manisa Taban Simidi, Rize Simidi, Samsun Simidi ve İzmit Simidi mahreç işareti aldı.

Yararlanılan Kaynaklar

Deveci Karabacak, N. (2019). Farklı Kalite Özelliklerine Sahip Özel Amaçlı Buğday Unlarının İzmir Simidinin (Gevrek) Fiziksel, Kimyasal ve Duyusal Özellikleri Üzerine Etkisi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Manisa: Manisa Celal Bayar Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü; Dikkaya, F. (2011). Evliya Çelebi Seyahatnâmesi’nde Simit ve Simitçiler, Millî Folklor, 23 (92):72-76; https://www.turkpatent.gov.tr/TURKPATENT/geographicalRegisteredList/, (Erişim tarihi: 10.03.2019); Şentürk, A. (2018). Simit Üretimine Pişirme Mayası Olarak Kefir Taneleri Kullanımının Simitin Depolama Süresi Boyunca Bazı Fiziksel ve Kimyasal Parametrelerine Etkisi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İzmir: Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.

Ayrıntılı bilgi için bakınız

Dikkaya, F. (2011). Evliya Çelebi Seyahatnâmesi’nde Simit ve Simitçiler, Millî Folklor, 23 (92): 72-76.