Ödemiş Çekişte Zeytinyağı
Coğrafi İşaretli Ürün ZİRAAT, ORMAN VE SU ÜRÜNLERİ Zeytin / Zeytinyağı
-
2025
Ege Bölgesi’nde yetiştirilip tarımı yapılan Çekişte Zeytini İzmir ilinin başta Ödemiş olmak üzere, Kiraz, Beydağ, Tire, Bayındır ilçeleri ile Aydın ilinin Nazilli, Sultanhisar ve Yenipazar ilçelerinde yetiştirilmektedir. Çekişte zeytinleri iri, yeşil, kenarları sivri ve etlidir. Genelde tarıma elverişli olmayan Bozdağların güney kısımlarında yetişmektedir. Ağaçların yaşça büyük olan meyve vermektedir. Yetiştiği araziler eğimli olduğu için yağmur sularından rahatlıkla faydalanmaktadır. Tarım arazilerinde yetişmediğinden herhangi bir ilaçlamaya maruz kalmamaktadır. Bu doğal yetişme şartları da zeytinyağı yapımına oldukça uygundur.
Ödemiş Çekişte Zeytinyağı daha çok sofralık teknolojisinde kırma olarak değerlendirilen çekişte zeytininde elde edilmektedir. Oldukça geç yetişen Çekişte zeytinlerinin hasadı genelde erken hasat ve çakır hasat olarak adlandırılan iki dönemde gerçekleştirilmektedir. Erken hasat olarak adlandırılan hasat zamanı genelde kasım-aralık aylarında ve çekişte zeytinlerinin henüz yeşil olduğu dönemde gerçekleştirilmektedir. Çakır hasat ise zeytinlerin yeşilden pembeye döndüğü dönemde yapılan hasattır. Bu hasat iklimsel olarak Aralık ayı ortalarından Ocak ayı ortalarına kadar olan sürece denk gelmektedir.
Hasat edilen zeytinler fazla bekletilmeden (en geç üç gün içinde olacak şekilde) sıkım işlemi uygulanmalıdır. Erken hasat ya da çakır hasat döneminde hasat edilen çekişte zeytinleri önce hamur haline getirilerek elde edilen hamura soğuk sıkım (27˚C’nin altı) tekniği uygulanmaktadır. Soğuk sıkım ile elde edildiği için de doğrudan tüketime uygun olan natürel sızma zeytinyağları sınıfına girmektedir. Bu teknikle elde edilen Çekişte zeytinyağının kendine has renk, tat ve koku gibi duyusal özellikleri vardır. Bu özelliklerden tadı ve rengi ayırt ediciliğe sahiptir. Ödemiş Çekişte Zeytinyağının yeşilden sarıya dönen açık bir rengi bulunmaktadır. Yoğun bir şekilde hissedilen meyvemsi bir tadı vardır. Bunu yanı sıra acılık ve boğazda yakıcılık özelliği de bulunmaktadır.
Ödemiş Çekişte Zeytinyağı, 22.05.2019 tarihinde Ödemiş Ticaret Odası tarafından Türk Patent ve Marka Kurumu'na yapılan başvurunun sonuçlanması ile 26.10.2020 tarihinde 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında tescil edilerek coğrafi işaret unvanı almıştır. Ödemiş Çekişte Zeytinyağı “Ürün / Ürün Grubu olarak; Zeytinyağı / Tereyağı dâhil katı ve sıvı yağlar” içinde bulunan bir üründür ve coğrafi işaret türü “menşe adı”dır. Menşe adı şeklinde tescillenen coğrafi işaretli ürünler içinde bulundukları yöre ile fazlaca bağlantılıdır. Dolayısıyla Ödemiş Çekişte Zeytinyağının aldığı tescilin bu bölge üreticilerinin ulusal ve uluslararası pazarlarda desteklenmesine büyük katkı sağlaması beklenmektedir.
Referanslar
Yıldırım, A., Deniz Şirinyıldız, D., Akkaya, Ş. N., Genç, E. ve Yorulmaz, A., (2018). Isıtma İşleminin Çekişte Zeytinyağının Kalite, Oksidatif Stabilite ve Yağ Asidi Bileşimine Etkisi, Türk Tarım - Gıda Bilim ve Teknoloji Dergisi, 6(9): 1154-1158; İzmir İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü (2025). Coğrafi İşaretli Ürünler “Ödemiş Çekişte Zeytinyağı”. https://izmir.ktb.gov.tr/TR-294217/odemis-cekiste-zeytinyagi.html, (Erişim tarihi: 25.07.2025); Ödemiş Ticaret Odası (2020). Ödemiş Ticaret Odasından Bir Coğrafi İşaret Tescili Daha. http://www.odemisto.org.tr/BASINDAB%C4%B0Z/Haberler/tabid/14095/articleType/ArticleView/articleId/39050, (Erişim tarihi: 28.07.2025); Türk Patent ve Marka Kurumu (2020). No: 579 – Menşe Adı “Ödemiş Çekişte Zeytinyağı”. https://ci.turkpatent.gov.tr/cografi-isaretler/detay/462, (Erişim tarihi: 04.08.2025).