Büyük İskender’in keşfettiği düşünülen ve bu nedenle Büyük İskender’in cenneti olarak adlandırılan Nemrut Gölü, Bitlis'e bağlı Tatvan ilçesinin 12 kilometre batısında yer almaktadır. Nemrut Gölü aynı isimli dağın zirvesinde yer alıp, Van Gölü’nün batısında bulunmaktadır. Nemrut Kalderası’nda beş farklı göl bulunmaktadır. Nemrut Gölü, bu göller içerisinde en büyük olanıdır. Hilâl şeklinde bir yapıya sahip olan göl, 15 kilometrekarelik yüzölçümüne sahiptir. Doğu-batı doğrultusunda 8,5 kilometre, kuzey-güney doğrultusunda ise yedi kilometre çapındadır. Nemrut Gölü’nün deniz seviyesinden yüksekliği 2.247 metre, Van Gölü’nden yüksekliği ise 600 metredir. Göl, yağmur ve kar suları ile beslendiği için tatlı ve soğuk bir yapıdadır. Derinliği 176 metre olan Nemrut Gölü, Türkiye’nin en büyük ve dünyanın ise ikinci büyük krater gölü unvanına sahiptir.

Nemrut Dağı, Kuvaterner döneminde oluşmuş tabakalı bir volkandır. Yazılı kayıtlara göre bu volkanik dağ 1411 ve 1441 yıllarında faaliyet göstermiştir. Kraterin kenarında iki farklı piroklastik tabaka bulunur. Bu tabakalar 30 yıl arayla gerçekleşen iki patlamanın ispatıdır. Nemrut Kalderası günümüzdeki görünümünü yaklaşık 100 bin yıl önce gerçekleşen bir patlama ile almıştır. 4.100 metre olan dağın yükseltisi patlama sonucunda 2.935 metreye inmiştir. Holosen’de devam eden çökmeler sonucunda volkan günümüzdeki görüntüsüne kavuşmuştur. Nemrut Kalderası önce patlamalarla sonra da çökmelerle meydana gelmiştir.

Nemrut Gölü ve çevresinde yaklaşık 450 bitki türü bulunur. Bu türlerin yüzde 8,4’ü ise endemiktir. Bu türler; çınar yapraklı akçaağaç, meşe, bodur ardıç, titrek kavak, kızılağaç, üvez, barut ağacı, mahlep, erik ve dağ muşmulası gibi türler bulunmaktadır. Ayrıca göl çevresinde buzul dönemden kalan huş ağaçları bulunmaktadır. Otsu türler açısından da zengin olan göl havzasında; karanfil, çivit otu, geven, kuzukulağı, kekik, ada çayı, devedikeni, kenger, deliçay, emzikotu, nane, ters lale, salep, kantaron, gazal boynuzu, beşparmak otu, sütleğen, handok, deli çakşır, andız otu, kanarya otu, papatya, civanperçemi, peygamber çiçeği ve altın çiçeği gibi türlere de rastlanmaktadır. Krater düğün çiçeği ise havzadaki endemik türdür.

Nemrut Gölü ve çevresi farklı hayvan türlerine ev sahipliği yapmaktadır. Kızıl akbaba, kadife ördek ve kaya kartalı türlerinin üreme alanıdır. Arıkuşu, kara kanarya, kara başlı çinte, Van Gölü martısı gibi türler bulunmaktadır. Memeli türleri içinde yaban tavşanı, tarla faresi, kızıl tilki, kaya sansarı, yaban domuzu, kirpi ve ayı gibi türler göl çevresinde yaşam sürmektedir. Nemrut Krater Gölü’nde balık türleri olarak dişli sazancık, bıyıklı balık ve sazan bulunmaktadır. Ancak avcılık faaliyetleri sonucunda göl çevresindeki tür çeşitliliğinde azalma yaşanmıştır.  

Nemrut Gölü ve çevresi doğa yürüyüşleri, dağ bisikleti ve dağ rallisi için uygundur. Nemrut Gölü, göle yakın olan sıcak su kaynakları ile buz mağarası gibi alanlar doğal bir miras niteliğindedir. Göle yakın dağ yamaçları kayak yapmak için elverişlidir. Gölde her yıl “Nemrut Dağı Krater Gölü Yayla Şenliği” düzenlenmektedir. Şenlikte çeşitli sportif faaliyetleri yapılmaktadır. Ayrıca göl ve çevresi yaz aylarında kamp yapmak için uygundur.

Nemrut Kalderası, 2003 yılında tabiat anıtı, Nemrut Gölü ve çevresi 2013’te Ramsar Alanı olarak ilan edilmiştir. Nemrut Kalderası 2021’de kesin korunacak hassas alan olarak birinci derece doğal sit alanı alarak koruma altına alınmıştır.