Muğla mutfağı, Türkiye’nin güneybatısında, hem Ege hem de Akdeniz bölgelerinin karakteristik özelliklerini taşıyan zengin bir gastronomi kültürüdür. Tarih boyunca farklı medeniyetlere ev sahipliği yapan Muğla, bu çok kültürlü yapısını mutfağına da yansıtmıştır. Antik Karya bölgesinin bir parçası olan bu coğrafya, bereketli toprakları, zengin tarım ürünleri ve geniş kıyı şeridiyle çok çeşitli malzemeleri sofralara taşır. Muğla mutfağının temelini zeytinyağı, taze otlar, sebzeler, deniz ürünleri ve yerel üretim ürünler oluşturur. Ayrıca coğrafi işaretli ürünleri ve geleneksel tarifleriyle zenginleşen bu mutfak, özgün lezzetleriyle dikkat çeker.

Muğla mutfağı, sağlıklı beslenme anlayışını temel alır. Bu mutfağın en karakteristik öğesi zeytinyağıdır. Milas Zeytinyağı gibi dünya çapında tescil edilmiş ürünlerin kullanımı, yemeklere kendine özgü bir aroma katar. Bölgede doğadan toplanan yabani otlar, Muğla mutfağının önemli unsurlarındandır. Ebegümeci, arapsaçı, turp otu, deniz börülcesi gibi otlar zeytinyağında kavrularak ya da haşlanarak salata ve meze şeklinde tüketilir. Deniz kenarında yer alan Muğla, taze deniz ürünleriyle de mutfağını zenginleştirir. Balık, ahtapot, kalamar gibi deniz ürünleri, ızgara, buğulama ya da zeytinyağlı mezeler şeklinde sofralara gelir.

Muğla mutfağı aynı zamanda iç bölgelerde tahıl ve bakliyat ağırlıklı yemekleriyle de çeşitlenir. Bulgur, göce (kırık buğday) gibi tahıllar hem yemeklerde hem de çorbalarda sıkça kullanılır. Yörede et yemekleri de önemli bir yer tutar. Keşkek, sulu kebap gibi geleneksel yemekler, düğünler ve özel günlerde sofraları süsler.

Muğla mutfağına özgü pek çok yemek, geleneksel yöntemlerle hazırlanarak kuşaktan kuşağa aktarılır. Bunlar arasında en bilinenlerden bazıları şunlardır:

• Çıntar Kavurması: Muğla’nın ormanlık alanlarında yetişen kanlıca mantarı, yerel adıyla çıntar, zeytinyağı ve baharatlarla kavrularak hazırlanan nefis bir yemektir.
• Kabak Çiçeği Dolması: Sabah erken saatlerde toplanan kabak çiçekleri, pirinç ya da lor peyniriyle doldurularak zeytinyağında pişirilir. Hem sıcak hem soğuk olarak tüketilir.
• Sulu Börülce: Börülce fasulyesiyle hazırlanan bu yemek, zeytinyağı ve domatesle pişirilerek sıcak ya da soğuk şekilde tüketilir.
• Ekşili Balık: Limon ve sarımsakla hazırlanan özel bir sosla pişirilen balık, ekşi-tatlı lezzetiyle farklı bir tat sunar.
• Keşkek: Genellikle düğünlerde yapılan bu geleneksel yemek, dövülmüş buğday ve etle hazırlanır ve uzun süre pişirilerek yumuşak bir kıvam elde edilir.
• Muğla Sulu Kebabı: Kemikli etin domates ve baharatlarla uzun süre pişirilmesiyle hazırlanan sulu kebap, Muğla mutfağının öne çıkan et yemeklerinden biridir.
• Milas Ekşili Köfte: Bulgurlu köfteler ekşili bir sos içinde pişirilerek sunulur ve özellikle kış aylarında tercih edilir.
• Marmaris Ciğer Kavurması: İnce doğranmış ciğer, soğan ve baharatlarla kavrularak hazırlanan bu yemek, Marmaris’e özgüdür.

Muğla mutfağı tatlılar ve hamur işleri açısından da oldukça zengindir. Genellikle doğal malzemelerle hazırlanan tatlılar, hafif ve lezzetlidir.

• Muğla Saraylısı: İnce yufkaların rulo yapılarak kızartılması ve ardından şerbetlenmesiyle hazırlanan bu tatlı, özel günlerin vazgeçilmezidir.
• Kabak Tatlısı: Kireçte bekletilerek çıtır hale getirilen kabak dilimleri, şekerle pişirilir ve tahin ile cevizle servis edilir.
• Katmer: Sac üzerinde pişirilen ince hamur, tereyağı ile yağlanır ve üzerine şeker serpilerek sunulur.
• Muğla Simidi: Susamla kaplı taş fırında pişirilen geleneksel bir simit türüdür.
• Milas Çaykaması: Sac üzerinde pişirilen ve tereyağıyla tatlandırılan bir tür ekmek ya da gözlemedir.

Muğla mutfağının vazgeçilmezlerinden biri de zeytinyağlı mezeler ve ot yemekleridir. Deniz börülcesi, arapsaçı, turp otu gibi otlar zeytinyağında pişirilerek ya da haşlanarak çeşitli mezeler hazırlanır. Deniz Börülcesi Salatası, limon ve zeytinyağı ile harmanlanarak sunulur. Yoğurtlu Ebegümeci ise hafif bir meze olarak sofralarda yerini alır. Ayrıca taze deniz ürünleriyle yapılan mezeler, Muğla sofralarının zenginliğini artırır.

Muğla mutfağını özel kılan unsurlardan biri de coğrafi işaretli ürünleridir. Bu ürünler, bölgenin doğal yapısını ve kültürel mirasını yansıtan özgün tatlardır.

Bodrum’un mandalina bahçelerinde yetişen Bodrum Mandarini, ince kabuğu ve aromatik tadıyla sofraların vazgeçilmezidir. Datça Domatesi sulu yapısı ve tatlı aromasıyla öne çıkarken, Datça Nurlu Bademi ince kabuğu ve dolgun içiyle bilinir. Fethiye Kaya İnciri, kaya yamaçlarında yetişerek doğal bir tatlı kaynağı olurken, Fethiye Tahini ve Fethiye Tarhanası bölgenin gastronomik zenginliğini yansıtır.

Milas Zeytinyağı, Avrupa Birliği’nden coğrafi işaret alan ilk Türk zeytinyağı olarak dikkat çekerken, Milas Ekşili Köfte, Milas Kanlı Kavurması, Milas Tepsi Böreği ve Milas Çaykaması gibi özgün lezzetler bu zeytinyağının en güzel örneklerini sunar. Muğla Göce Tarhanası, kırık buğday ve yoğurtla hazırlanan geleneksel bir tarhana türü olarak kış sofralarının baş tacıdır.

Marmaris’in ünlü Çam Balı, yöreye özgü ormanlardan elde edilirken, Marmaris Yer Fıstığı ince kabuğu ve lezzetiyle dikkat çeker. Köyceğiz Portakalı, tatlı ve sulu yapısıyla sevilirken, Ula Sarımsağı kendine has aromasıyla bölge mutfağının önemli bir bileşenidir.

Muğla mutfağı, sadece lezzetleriyle değil, aynı zamanda yemek kültürüyle de dikkat çeker. Köylerde hâlâ sürdürülen geleneksel yöntemlerle yapılan yemekler, doğal malzemelerle hazırlanır. İmece usulüyle yapılan düğün yemekleri, komşuluk bağlarını güçlendiren sosyal etkinliklerdir. Özellikle keşkek yapımı, bu tür etkinliklerin başında gelir.

Turizmin etkisiyle Muğla mutfağı, modern restoranlarda da yerini almış ve geleneksel tatlar daha geniş kitlelere ulaşmıştır. Sağlıklı beslenme anlayışının yaygınlaşmasıyla zeytinyağlı yemekler, taze otlar ve doğal ürünler ön plana çıkmış, yerli ve yabancı turistler tarafından ilgiyle tüketilmeye başlamıştır. Bugün Muğla mutfağı, hem geleneksel tariflerin korunduğu hem de modern dokunuşlarla zenginleştirilen bir gastronomi hazinesi olarak değerlendirilmektedir.