Lübnan Mutfağı
Gastronomi Dünya Mutfağı
-
2019
Doğudan batıya uzanan ticaret yolu güzergâhında olması sebebiyle oldukça zengindir. Ortadoğu mutfağı; Arap, Osmanlı ve Fransız mutfak kültürlerinin bileşimiyle ortaya çıkmış zengin bir mutfaktır. Ortadoğu yemekleri denilince akla gelen ilk ülke Lübnan’dır. Lübnan mutfağı, Ortadoğu mutfağının özü kabul edilmektedir.
Lübnan mutfağı renklerin, kokuların, en acı ve tatlı lezzetlerin, otların ve baharatların, zeytinyağı, arak (bir çeşit rakı) ve şarabın ön planda olduğu bir mutfaktır. Farklı kültürlerin etkisindeki Lübnan mutfağı; Güney Doğu (bulgur ve acı), Arap (renkler ve sunum), Akdeniz ve Ege (zeytinyağı ve otlar) mutfaklarının karışımından oluşur. Lübnan mutfağı, insanın beş duyu organına da hitap eden bir mutfaktır. Görmek, koklamak, tatmak, duymak ve dokunmak Lübnan mutfağında çok önemli kabul edilir. Bu nedenle, sumak, tatlı biber, kimyon, kişniş gibi baharatlar; nar, pekmez, sirke çeşitleri ve zeytinyağı kullanılarak çeşitli lezzetler ortaya çıkarılmaktadır.
Lübnan mutfağında mezeler geniş yer tutmaktadır. Giriş yemeği niteliğindeki mezeler, ana yemeğe geçmeden önce yenilir. Lübnan’da sofrada ilk yenilen yemek mezedir. Lübnan mezeleri hem iştah açıcıdır hem de sayıca çok ve lezzetlidir. Günlük olarak 100’e yakın meze hazırlanabilmektedir. Lübnan mezelerinin arasında en çok tanınan ve tüketilenler; hummus bi tahini (tahinli humus), baba ghannouj (patlıcan ezmesi) ve bakdounis bi tahini’dir. Bu mezelerin yanında olmazsa olmaz yiyecek, Arapların ünlü yassı ekmeği olan khoubiz sorj’dur. Lübnanlılar bu ekmeği mezelere batırarak yerler.
Lübnan mutfağının en yoğun kullanılan malzemeleri arasında zeytinyağı, pirinç, bulgur, patlıcan, bulgur, nohut, kuru fasulye, limon, yoğurt, samneh (sadeyağ) ve tahin yer almaktadır. Ayrıca karanfil, kimyon, tarçın, kuru nane, karabiber, yenibahar ve maydanoz da sıklıkla kullanılan otlar ve baharatlardır. Samneh, etli tencere yemeklerinin hazırlanmasında doğrudan yağ olarak ve haşlanmış sebzelerde lezzet verici üst sos olarak kullanılmaktadır. Yoğurt ise genellikle evlerde yapılmakta ve anneden kızına geçen bir kültür olarak kabul edilmektedir.
Kıbbeh, labneh makbous ve tabouleh dünyada ün yapmış Lübnan yemekleridir. Tabouleh, bol maydanoz ve bulgurla yapılan bir çeşit mezedir. Lübnanlılar bulguru genellikle çeşitli kıbbeh yemeklerini yapmak için kullanırlar. Kıbbeh yapımında temel bileşen olarak bulgur ve kıyma kullanılmaktadır. Kıbbeh yemeği, Lübnan’da aşçıların kalitesinin ölçümünde bir araç olarak kullanılır. İyi bir aşçının başarısı yaptığı kıbbeh yemeğinin başarısına bağlıdır. Labneh makbous ise yoğurttan yapılan peynir köfteleridir. Lübnan mutfağında börekler de önemli bir yere sahiptir. Hem sebzeli hem de etli olarak hazırlanan börekler, genellikle limonata veya ayran eşliğinde servis edilmektedir. Lübnan’ın en ünlü böreği ise lahm bi ajeen’dir.
Lübnan mutfağının önemli ve günün her saati sofrada bulunabilen yemeği zahter’dir. Zahter, bir tür kekik olmakla birlikte kekikten daha fazla aromalı ve lezzetli bir baharattır. Zahter taze halde salatalarda, toz şeklinde susam unu ve zeytinyağı ile karıştırılarak kahvaltılarda, kurutulmuşu ise zahterli pide malzemesi olarak tüketilmektedir. Lübnan mutfağında ana yemeklerin yapımında temel malzemeler olarak yoğurt, fasulye, nohut ve bulgur yer alır. Lebeniye (nohutlu yoğurt çorbası), kibbelebeniye (içli köfteli çeşidi), falafel (kızarmış soğanlı nohut ezmesi), maluf (fasulye ezmesi), tavuklu pilav ve ekşili yaprak sarması en çok bilinen ana yemeklerdir.
Lübnan mutfağının önemli lezzetlerinden bir diğeri de çok sevdikleri tatlılardan oluşmaktadır. Hamur tatlılarının ve sütlü tatlıların tüketimi oldukça yaygındır. Bu tatlıların yapımında yoğunlukla portakal çiçeği özü, ceviz, badem, gül suyu, Şam fıstığı ve çam fıstığı kullanılmaktadır. En ünlü Lübnan tatlılarının başında, bademli Lübnan baklavası ve layali Lübnan (sütlü, koyu şuruplu irmik tatlısı) gelmektedir.
Lübnan mutfağının vazgeçilmez içeceği ise çeşitli kahvelerdir. Kahve değişik şekil, koku ve lezzetlerde mutfaklarda yer almaktadır. Bu kahvelerin en tanınmışı ve lezzetlisi caféturc’tür (kakuleli Türk kahvesi). Caféturc’ten sonra en çok tercih edilen kahve olarak kakuleli mırra ve daha yumuşak tat arayanlar için caféblanc gelmektedir.
Referanslar
Ertoygun, S. (2015). Ortadoğu Mutfağı. https://prezi.com/gidogiie5ns1/copy-of-lubnan-mutfagı, (Erişim tarihi 09. 11. 2019); Güllü, M. (2016). Ortadoğu Mutfağı. İçinde; H. Kurgun ve D. B. Özşeker (Editörler), Gastronomi ve Turizm (ss. 233-258). Ankara: Detay Yayıncılık; Raad, E. (2015). Lübnan Mutfağı 5 Duyuya Hitap Eder, www.haberturk.com/yasam/haber/1147372-lubnan-mutfagi-5-duyuya-hitap-eder, (Erişim tarihi: 19. 12. 2019).
Ayrıntılı bilgi için bakınız
Güllü, M. (2016). Ortadoğu Mutfağı. İçinde; H. Kurgun ve D. B. Özşeker (Editörler), Gastronomi ve Turizm (ss. 233-258). Ankara: Detay Yayıncılık.