Yaklaşık iki asırlık bir geçmişe sahip olan kumru, İzmir’e özgü yerel bir sokak lezzeti olarak kentin gastronomik kimliğinde önemli bir yer edinmiştir. Özellikle kahvaltı öğünlerinde sıkça tercih edilen bu ürün, geleneksel olarak nohut mayası ile hazırlanan özel bir hamurdan üretilmektedir. Şekil itibarıyla adını aldığı kuşa benzeyen bu ekmek türü, zaman içerisinde peynir ve gevrek (simit) birlikteliğinden esinlenilerek geliştirilen özgün bir form kazanmıştır.

Kumrunun kökenine ilişkin anlatılar, üretiminin ilk olarak dönemin Arap fırınlarında çalışan ismi bilinmeyen bir usta tarafından başlatıldığı yönündedir. Sera tarımının yaygınlaşmadığı tarihsel bağlamda, özellikle kış aylarında domatesin temininde yaşanan güçlükler nedeniyle, kumrunun mevsimsel olarak yalnızca yaz aylarında tüketildiği bilinmektedir. Kentin kamusal alanlarında, özellikle vapur iskelelerinde, otobüs ve dolmuş duraklarında sıklıkla karşılaşılan bu ürün, İzmir'in gündelik yaşam pratiği ile bütünleşmiş bir yiyecek olarak konumlanmaktadır.

Son yıllarda, kumru geleneği içinde gelişen ve "Çeşme Kumrusu" olarak adlandırılan yeni bir varyant da dikkat çekmektedir. Bu versiyon, geleneksel formdan farklı olarak sıcak servis edilmekte ve içeriğinde sucuk, salam ile eritilmiş kaşar peyniri gibi bileşenler barındırmaktadır. Tüketim saatleri bakımından da ayrışan bu iki türden İzmir kumrusu daha çok sabah saatlerinde, Çeşme Kumrusu ise akşam öğünlerinde tercih edilmektedir.

Hazırlanış biçimleri açısından da bu iki tür arasında belirgin farklar gözlemlenmektedir. İzmir Kumrusu, özel olarak üretilmiş kumru ekmeğinin ortadan tamamen ayrılmadan kesilmesiyle hazırlanmakta ve içerisine Bergama veya İzmir yöresine özgü tulum peyniri, dilimlenmiş domates ve yeşil biber eklenerek soğuk şekilde servis edilmektedir. Buna karşın Çeşme kumrusu, aynı tip ekmeğin iç yüzeylerine margarin sürülerek ateşte kızartılması ve sonrasında sucuk, salam, domates ve kaşar peyniri ile birlikte sıcak olarak sunulmasıyla öne çıkmaktadır.

Bu bağlamda kumru, yalnızca bir sokak lezzeti değil; aynı zamanda İzmir’in yerel kültürü, üretim alışkanlıkları ve mevsimsel tüketim dinamikleriyle şekillenen kolektif bir gastronomik pratik olarak değerlendirilebilir.