Kömbe

Gastronomi Anadolu Mutfağı

İnsan sağlığı beslenme, kalıtım, iklim ve çevre koşulları gibi birçok faktörün etkisi altındadır. İnsanın temel ihtiyaçlarının en başında gelen beslenme, insan sağlığını etkileyen faktörlerin de başında gelmektedir. Beslenme tarzları, bağlı bulunduğu kültürel, coğrafi, ekolojik, ekonomik yapıya ve tarihsel sürece göre değişmektedir. Türk mutfağındaki çeşit zenginliğini birçok faktör etkilemektedir. Bu çeşit zenginliğine güzel bir örnek olan Malatya mutfak kültürü, zengin bir görünüme sahiptir. Belli bir yörenin beslenmesinde önemli rol alıp çok miktarda yapılan fakat az da olsa farklı bölgelerde de üretilen geleneksel ürünler bulunmaktadır. Malatya Darende bölgesinde en yaygın yemekler arasında yer alan Kömbe de bunlardan biridir. Kömbe, Malatya bölgesinde yapılan ve börek benzeri olan yöresel bir yemektir. Fakat Malatya'nın Darende ilçesindeki kömbe hamur miktarının fazla oluşu ve dolgu maddelerinden dolayı çok daha farklıdır. Malatya’nın il merkezine uzak ve büyük ilçelerinden olan Darende, yemek kültürü olarak bağlı bulunduğu ilden farklılıklar göstermektedir.

Kömbe yapım aşamaları şu şekilde gerçekleşir; kömbe hamuru açılmadan önce kömbenin pişirilmesi için gerekli olan ateş hazırlanmaktadır. Koyun gübresinden yapılan ve tezek benzeri yakıt olup Kemire olarak adlandırılan maddenin iyice yakılarak kor haline gelmesi sağlanmaktadır. Kemire bulunmazsa bu iş için kalın odunlar kullanılmaktadır. Kömbe hamurunun yapımı için un, su ve tuz belirli oranlarda karıştırılarak yoğrulmaktadır. Homojen hâle getirilen hamur ikiye bölünerek iyice açılmaktadır. Hamurun açılan bir parçası tereyağı ile yağlanmış saca serilir. Isıtılmış tereyağına viskoz olup akmaması için belli miktarda un ilave edilerek birinci kat hamurun üzerine iyice yedirilmektedir. Daha sonra kömbe dolgu maddeleri (kavurma, çökelek, patates, keklik eti) isteğe bağlı olarak ilave edilmektedir. Üzerlerine yarıya bölünen diğer hamur parçası serilir ve kenarları kıvrılmak suretiyle tereyağı ile dolgu maddelerinin dışarıya süzülerek çıkması engellenmektedir.

Hazırlanan hamurun pişme sırasında şişmemesi ve daha iyi pişmesi için tam ortasına parmakla delik açılmakta ve hamur yüzeyinde kaşık ile ürünün albenisini arttırmak için süsleme yapılmaktadır. Süslenmiş hamurun üzerine yağ, yoğurt ve yumurta karışımı sürülmek suretiyle iyice kızarması sağlanmaktadır. Bütün bunların üzerine de tereyağı ile yağlanmış ikinci bir sac kapatılarak ürün pişirilmeye hazır hâle getirilmektedir. Daha önceden kor haline getirilmiş kemire veya odun korlarının çoğu sacın üst kısmına konularak pişirme işlemine başlanmaktadır. Ateşin genel durumuna göre yaklaşık 30–45 dakika pişirilmektedir. Pişmenin homojenliği ve kontrolü açısından sac belli aralıklarla çevrilmektedir. Pişmiş olan kömbe ocaktan ekmek ya da kömbe tahtası denilen tahtanın üzerine alınarak yeme sıcaklığı denilen ağzı yakmayacak dereceye gelmesi beklenir ve dilimlenmek suretiyle servise hazır hâle getirilmektedir. Kömbenin tam ortasındaki delikli kısım ise öncelikli misafire ikram edilmektedir. Kömbenin kabul göreni sacda yapılandır. Ek olarak, tepsi içinde hazırlanan kömbe fırınlı soba veya elektrikli fırın kullanılmak suretiyle de pişirilebilir.

Yararlanılan Kaynaklar

Anonim, (2020). Mutfak Kültürü, http://www.malatya.gov.tr, (Erişim tarihi: 10.03.2020); Anonim, (2020). Türk Mutfak Kültürü, http://www.kulturturizm.gov.tr (Erişim tarihi: 10.03.2020); Baysal, A. (1997). Beslenme. Ankara: Hatipoğlu Yayınevi; Bulduk, S. (2005). Beslenme İlkeleri ve Mönü Planlama. Ankara: Detay Yayıncılık; Yurt, B., Yıldız, Ö. ve Küçüköner, E. (2010). Malatya Darende Yöresel Yemeği Kömbe, International Food Symposium, Traditional Foods from Adriatic to Caucasus, (15-17 Nisan, Tekirdağ), ss 450; Yurt, E. 09. 07. 2019 tarihli görüşme (Görüşen: B. Yurt); Yurt, F. 05. 08. 2018 tarihli görüşme (Görüşen: B. Yurt).