Bir ada ülkesi olan İrlanda’nın mutfak kültürü, zengin olmamakla birlikte patates, tahıl (özellikle yulaf) ve süt ürünleri bu mutfağın temel gıdalarını oluşturmaktadır. 1066 yılında I. William tarafından gerçekleştirilen İngiltere fethiyle İngiltere’de hâkimiyeti ele alan Anglo-Normanlar yoğun bir göç başlatarak İngiltere dışında Galler’in bir kısmına ve 1169 yılında İrlanda’ya yerleşerek adada hem tarım hem de mutfak kültürünü önemli derecede etkilenmesini sağladı. Anglo-Normanlar göçleri ile birlikte buğday, bezelye ve fasulye gibi gıdalar bu coğrafya ile tanıştı.

Patates XVI. yüzyılda (1500’lü yılların sonu) İrlanda mutfağına girdi. Toprak ve iklim yapısı patates yetiştiriciliği için oldukça uygun olan İrlanda, başlıca gıda maddesi olarak patatesi kabul eden ve mutfak kültürüne dâhil eden ilk Avrupa ülkesidir. İrlanda’da patatesten önce tahıl, domuz eti ve süt ürünleri yoğun olarak tüketilmeye başlandı. Halkın patatese olan yoğun bağımlılığı ile birlikte 1840’lı yıllarda Avrupa’nın çoğu memleketlerinde olduğu gibi İrlanda’da da büyük bir kıtlık yaşandı. Bu kıtlığa, İrlanda’nın temel gıdası olan patatese Amerika’dan sızan ya da kasten sızdırılan phytophtera infestans adlı zehirli bir mikroskobik mantar zehirlenmesi sebep oldu. Bu olay, İrlanda tarihinin en önemli hadiselerinden biridir ve Büyük Kıtlık ya da Patates Kıtlığı olarak da bilinmektedir. 1845 yılında mahsulün üçte biri yok oldu ve ertesi yıl bu kayıp daha da katlanarak yüzde 90 seviyelerine ulaştı. Açlık çeken halk eldeki tohumları yemeye başladı ve 1847 tarihi kıtlığın en yoğun yaşandığı zirve yıl oldu. İthal tohumların kullanılmasıyla da bir sonraki yıl mahsulün yarısı heba oldu. Kıtlık 1852 yılında bitmesine rağmen halkın çoğu kitlesel açlık ve hastalık yaşadı, bunlardan bir kısmı ölürken bir kısmı da göç etmek zorunda kaldı. Hastalığın yayılması bittiğinde patates üretim ve tüketimi İrlanda mutfağında tekrar eski yerini aldı. Çiftçiler, çeşitli kimyasallar kullanarak ürünlerini hastalıklardan korumak için önlemler aldılar.

Süt ve süt ürünleri, İrlanda mutfağında geniş bir yelpazeye sahiptir. Süt genel olarak ekşitilerek tüketilmekte ve süt kaymağının yoğunluğu (incelik ve kalınlık) tercihe göre değişkenlik göstermektedir. Tereyağı kullanımı tarih öncesi çağlara kadar uzanmakta ve üretimi büyük miktarlarda sağlanmaktadır. Son yıllarda ağırlıklı olarak iki tür tereyağı kullanımı yaygındır. Tuzlu tatlı krema yağı, taze kremanın yayıkta çalkalanmasıyla ve mikroorganizmaların artışını kontrol etmek amacıyla yağa tuz katılmasıyla yapılmaktadır. Bu yağ çeşidi bugün İrlanda, Britanya ve daha önce İngiliz milletler topluluğu olarak bilinen tüm ülkelerde yaygındır ve tüketilmektedir. Olgunlaştırılmış krema yağı ise genellikle Avrupa anakarasında tüketilir ve yayıkta çalkalamadan önce kremanın fermantasyonunu içeren ve asit üretimine yol açan bir işlemle yapılmaktadır. İrlanda, kişi başı tereyağı tüketiminin dünyada en fazla olduğu ülke olarak bilinmektedir.

Peynir, Erken Hıristiyanlık döneminde İrlanda mutfağında tüketimine başlanan bir diğer önemli gıdadır ve İrlanda mutfağında çok çeşitli peynir bulunmaktadır. Bu peynirler yapısal olarak farklılıklar (katı, kuru, yumuşak, çok sert, yarı sıvı) da göstermektedir. Faiscre grotha, tanach ya da tanagh, grus, tath, maethal, milsen, mulchan ve mullahawn peynirleri erken dönemde üretimi yapılan ve bugün geleneksel peynirler olarak adlandırılan süt ürünleridir. Asırlardır peynir üreticisi olarak bilinen İrlanda’nın yaklaşık 50 çeşit ev yapımı peyniri bulunmaktadır.

Patatesin üretim ve tüketiminin yaygınlaşmaya başlamasına kadar İrlanda ekonomisinin başlıca kaynağı büyükbaş hayvancılıktır. Bu nedenle, İrlanda mutfağında domuz ve sığır eti ve tuzlanmış salamura türleri çok yaygındır. Bu gıdalar güveçlerde uzun pişirme teknikleri ile pişirilmektedir. Pişirilen yemeklerin içeriklerinde kullanılan gıdalar kaliteli ve taze ürünlerden oluşmaktadır. Yiyeceklerde genelde sos ve baharat kullanılmaktadır. Genel olarak yoğunlukla kullanılan baharatlar tuz ve karabiberdir.

Çorbalar da İrlanda mutfağının temelini oluşturmaktadır. Genellikle yoğun ve doyurucu olan çorba içeriklerinde patates, deniz mahsulleri ve çeşitli etler kullanılmaktadır. Bir ada ülkesi olması bakımından İrlandalılar; somon, ıstakoz, midye, istiridye ve tarak gibi birçok deniz ürününü yemeklerde ya da tek başına pişirip tüketirler.

Ülkenin iklim yapısı, meyve ve sebze yetiştiriciliğine uygun şartları tam anlamıyla taşımasa da İrlanda’da havuç, şalgam, domates, salatalık ile marul, brokoli, lahana, maydanoz, yeşil soğan, kereviz, tere vb. yeşil yapraklı sebzeler yetiştirilmektedir. Ayrıca bu sebzeler yılın her mevsiminde mevcuttur. Elma, eski zamanlardan bugüne en çok ekimi yapılan meyvelerden biridir ve genellikle çiğ olarak tüketilmektedir. Çilek ve böğürtlen gibi meyveler de adada en çok yetişen meyvelerdir. Fındık, İrlanda mutfağında çok fazla kullanılır ve fındık bolluğu sezonun verimli ve kazançlı olduğuna işaret etmektedir.

Ekmek, İrlanda yemek kültüründe önemli bir yer tutmaktadır. Tam buğday unu ve ayrandan yapılan ve kahverengi bir ekmek olan taze soda ekmeği ulusal bir yiyecektir. İrlanda’da soda ekmeği dışında pek çok çeşit ekmek ve kek türü de mevcuttur. İrlanda halkı günlük içecek olarak çayı fazla miktarda tüketmektedir. Bunun dışında İrlanda kahvesi ve viskisi de tercih edilen diğer içecekler arasındadır. İrlanda bugün dünyanın en büyük viski üreten ülkelerden bir tanesidir ve dünyaya 50’den fazla viski çeşidi ihraç etmektedir.

İrlandalılar’ın Irish Breakfast adını verdikleri kahvaltılarında meşhur sodalı ekmek olmazsa olmazdır ve yanı sıra kek türleri farklı içerikte çaylar ile servis edilmektedir. İrlanda’da geleneksel olan bu ekmek ülke genelindeki tüm otellerin kahvaltılarında görülmektedir. Klasik bir kahvaltıda sosis, pastırma, soda ekmeği, peynirli krep, yumurta, patates püresi ve puding bulunmaktadır. Modern kahvaltı ise, taze meyve suyu, çay ya da sütlü kahve ile birlikte tüketilen yulaflı kek, çikolatalı puding ve çörekten oluşmaktadır. Öğlen yemeklerinde hafif yemekler ile aperatifler yenilir genellikle soda ekmeği ve çorba tercih edilmektedir. Ana öğünler iş ya da okul çıkışında günün ilerleyen saatlerinde yenilmektedir. Akşam yemeklerinde klasik olarak sığır, domuz ya da kuzu etine patates ve soğanın eklenmesiyle oluşturulan güveçler ve çorbalar tüketilmektedir. Gece uyumadan önce süt ile birlikte tereyağlı ekmek yemek de eski bir gelenek olarak hala devam etmektedir.

En bilinen ve meşhur yemekleri arasında Shepherd’s pie ya da Cottoge pie (Çobanın yemeği) gelmektedir. Bu yemeğin oldukça basit bir tarifi vardır ve patates, kıyma ya da kuşbaşı et ve çeşitli sebzelerin bir araya gelişiyle hazırlanmaktadır. İrlanda mutfağında en çok bilinen geleneksel tatlar arasında; Irish stew (İrlanda güveci), Calcannon (lahana) ve Leek and potato soup (patatesli pırasalı çorba) bulunmaktadır. Irish stew (İrlanda güveci), kuzu eti, soğan ve patates ile yapılmaktadır. Sonbahar ve kış aylarında tüketilen Calcannon püre haline getirilen patateslerin lahana, kabak, soğan, sarımsak, krema ve biberin pişirilmesidir. Leek and potato soup (patatesli pırasalı çorba) ise geçmişi XV. yüzyıla dayanan ve genellikle soğuk kış akşamlarında pişirilen bir çorbadır.

Tüm ailenin bir araya geldiği Noel ve Paskalya yemekleri İrlandalılar için önemlidir. İrlandalı Katolikler 40 gün boyunca oruç tutar ve belli gıdaları tüketirler. Süt, tereyağı ve yumurta gibi ürünler oruç sırasında tüketilmez. Fakir olan Katolikler ise 40 gün süresince sadece yulaflı kek yerler. İrlanda Katolikleri Azizler Günü’nde (1 Kasım) et tüketmezler. Bu süre zarfında yulaflı kek, krep, patates pudingi ve böğürtlenli turtalar tüketirler.