Gürcistan Mutfağı

Gastronomi Dünya Mutfağı

Etnografik çeşitliliği, tarihi ve hem Alpin hem de subtropikal iklim bölgelerinde yer alması Gürcistan mutfağının çeşitliliği üzerinde etkili olan faktörlerdir. Gürcü mutfağında komşu ülkelerin, özellikle Rusya’nın etkisi büyüktür. Ayrıca Gürcistan topraklarında işgalleri sırasında Araplar, Moğollar, Osmanlılar, Persliler ve Rusların da mutfak yapısının şekillenmesinde etkisi olduğu bilinmektedir. Gürcüler, iktidarı altında bulunduğu kültürlerin mutfak öğelerini benimseyerek kendi ulusal mutfak kimliğinin göstergelerini oluşturdular.

Gürcü mutfağı, baharatlı ve acının ağılıklı olduğu yemekler tabanında şekillenmektedir. Sebzeler, et yemeklerinin tamamlayıcısıdır. Farklı kültürlerin kesişme noktasında yer alması sebebiyle bu mutfakta tek bir et türü değil, domuz eti, kuzu eti, sığır eti ve kümes hayvanları eti kullanılmaktadır. Et yemeklerinde Gürcistan’a özgü baharatlar eklenmektedir. Bu baharatlar, hem yemeklere özel bir lezzet katması hem de antioksidan özelliği ve ürünü koruması için kullanılmaktadır. Bu mutfakta etlerin hazırlık ve tüketimi sırasında Kondari, kimyon (kvliavi), sarıçalı (kotsakhuri), kırmızıbiber (tsitelli tsitsaka), kadife çiçeği (kviteli kvalivi) sıklıkla kullanılan baharatlardır.

Gürcülerin geleneksel şarap yapımında kullandıkları ve 8.000 yıllık geçmişi olan yumurta şeklindeki toprak kaplar, UNESCO Dünya Mirası listesinde yer almaktadır. Gürcistan Doğu Avrupa’ya ihraç edilen şarap ve meyve konyaklarının büyük bir üreticisidir. Gürcistan’daki başlıca şarap merkezleri; Kakheti, Kartli, Racha, Imereti ve Adjara’dır. Signakhi kasabasınn, özel konumu, tarihi geçmişi ve şarap kültürüyle Kakheti’deki şarap turizmi merkezi olduğu düşünülmektedir. Şarabın Gürcülerin en gözde içeceği olmasının yanında maden suyu (borjami) sıklıkla tüketilmektedir.

Churchkhela (saf üzüm suyundan yapılan cevizli sucuk), Gozinaki, Felamushi (buğday unuyla pişirilen üzüm suyu), Falustaki (tavada kavrulmuş ballı un) en çok tüketilen Gürcü tatlıları arasındadır. Ülkede bal, şarap, bira, ekmek ve peynir festivalleri düzenlenmektedir. Temelde yabani erikle yapılan sos Gürcü mutfağının temel bir bileşenidir. Çeşitli baharat ve otlar (Gürcü mutfağının belirleyici otu olan kişniş (kindzi), sarımsak ve limon suyu kullanılarak hazırlanan soslar da sıklıkla tüketilmektedir. Ceviz sosu, biber sosu (adjika), ıspanak sosu ve nar sosu gibi farklı soslar da bulunmaktadır. Ceviz ve mısır en çok tüketilen gıda maddeleridir. Mkhali ceviz ve otlarla yapılan bir Gürcü salatasıdır. Barbunya (kırmızı fasulye), bezelye, patlıcan ise ana malzemelerdir. Etli mercimek ve etli yeşil fasulye yemekleri sıklıkla tüketilen lezzetlerdendir.

Yabancılar için peynirli ekmek olarak tercüme edilen Khachapuri, Gürcü fast-foodu olarak değerlendirilmektedir. Bu ürün ülkedeki farklı bölgelerde çeşitli şekillerde yapılsa bile ana malzemeleri (hamur, peynir ve yumurta) aynıdır. Khachapuri tavada kızartılmakta ya da fırında pişirilmektedir.

Yararlanılan Kaynaklar

Meladze, M. (2015). The Importance of The Role of Local Food in Georgian Tourism, Üçüncü Eurasian Multidisciplinary Forum-EMF, (19-21 Ocak), Tiflis, Gürcüstan; Muehlfried, F. (2007). Sharing The Same Blood – Culture and Cuisine in The Republic of Georgia, Anthropology of Food, 3; Özbay, G. (2019). Ortadoğu Mutfağı. İçinde; M. Sarıışık (Editör), Uluslararası Gastronomi-Temel Özellikler, Örnek Menüler ve Reçeteler. Ankara: Detay Yayıncılık; Radov, V., Vinokur, Y., Gogia, N. ve Chkhikvishvili, I. D. (2010). Hdyrophilic and Lipophilic Antioxidant Capacities of Georgian Spices for Meat and Their Possible Health Implication, Georgian Medical News, 2 (179): 61-65; Söderlind, U. (2014). The Georgian Cuisine According to Aome National and International Cookbooks, Review of Applied Socio- Economic Research, 8 (2): 180-205.