Erzurum mutfağı, Türkiye’nin Doğu Anadolu Bölgesi’nde yer alan, zengin kültürel ve tarihi birikimiyle dikkat çeken bir mutfaktır. Şehrin konumu, hem doğudan hem batıdan gelen ticaret yollarının üzerinde yer aldığı için, çeşitli kültürel etkilerin mutfağa yansımasına zemin hazırlamıştır. Erzurum, Selçuklu, Osmanlı ve yerel beyliklerin etkisi altında kaldığı için bu medeniyetlerin mutfak kültürü de Erzurum'a katkıda bulunmuştur. Bunun yanı sıra, Erzurum’un yüksek rakımı ve sert kara iklimi, halkın enerji verici, kalori açısından zengin gıdaları tercih etmesine neden olmuştur. Bu bağlamda, Erzurum mutfağı daha çok et, tahıl ve süt ürünleri üzerine kurulmuştur.

Erzurum mutfağı et ağırlıklı bir mutfak olup, özellikle koyun eti bu mutfakta önemli bir yer tutar. Bölgedeki hayvancılık faaliyetleri, mutfaktaki et kullanımını artırmış, özellikle cağ kebabı gibi yöresel yemekler bu kültürün temel unsurlarından biri haline gelmiştir. Cağ kebabı, Erzurum’un en bilinen yemeklerinden olup, odun ateşinde yavaş yavaş pişirilen etin yatay bir şişe takılarak ince dilimler halinde servis edilmesiyle yapılır. Etin bu şekilde pişirilmesi, Erzurum halkının geleneksel hayvancılık faaliyetlerine dayalı yaşam tarzının bir yansımasıdır. Bunun yanı sıra, tereyağı ve hayvansal yağlar da mutfakta sıkça kullanılan malzemelerdir. Sert kış koşullarında vücut ısısını dengelemek ve enerji sağlamak amacıyla et ve hayvansal ürünlerin bu yoğun kullanımı dikkat çeker.

Erzurum’un yaylacılık kültürü, mutfağın süt ve süt ürünleri açısından zenginleşmesini sağlamıştır. Erzurum peyniri, ayran, tereyağı gibi süt ürünleri hem günlük öğünlerde hem de özel günlerde sıkça tüketilir. Erzurum mutfağında özellikle tatlılarda süt ürünlerinin kullanımı yaygındır. Bunların başında gelen kadayıf dolması, cevizle doldurulmuş kadayıfın kızartıldıktan sonra şerbetle tatlandırılmasıyla yapılır. Süt ürünlerinin mutfaktaki bu önemi, Erzurum’un yaylacılık ve hayvancılıkla geçinen bir toplum olmasından kaynaklanır.

Tahıllar, Erzurum mutfağında önemli bir yer tutar. Özellikle buğday ve bulgur kullanılarak yapılan yemekler, yöre halkının beslenme alışkanlıklarının temelini oluşturur. Buğday ve bulgurdan yapılan yemeklerin başında hingel (Erzurum mantısı) gelir. Hingel, bol yoğurt ve tereyağı ile servis edilen doyurucu bir yemek olup, Erzurum’da hem günlük hem de özel günlerde tüketilir. Ayrıca, bulgurun ana malzeme olduğu tirit, kış aylarında sıkça yapılan, sıcak ve besleyici bir yemektir.

Erzurum’da çorbalar sofraların vazgeçilmez bir parçasıdır. Soğuk kış günlerinde, sıcak çorbalar bölge halkının ısınmasını ve enerji toplamasını sağlar. Erzurum’a özgü çorbalar arasında aşotu çorbası (madımak bitkisi ile yapılan) dikkat çeker. Bu çorba, Erzurum halkı tarafından sıkça tüketilen, vitamin bakımından zengin ve besleyici bir yemektir. Çorba kültürü, Erzurum mutfağının geleneksel yönünü gösteren önemli bir unsur olup, halkın yemek yeme alışkanlıklarında köklü bir yer edinmiştir.

Tatlılar Erzurum mutfağında önemli bir yere sahiptir. Özellikle kadayıf dolması gibi yerel tatlılar, Erzurum mutfağının en bilinen lezzetleri arasında yer alır. Cevizle doldurulup kızartılan ve şerbetle tatlandırılan kadayıf dolması, özellikle ramazan ayında iftar sofralarında sıkça yer alır. Bunun yanı sıra sütlü tatlılar da Erzurum mutfağında yaygındır ve çoğunlukla bayram ve düğün gibi özel günlerde tüketilir. Erzurum tatlıları, genellikle şeker, ceviz ve süt ürünleri ağırlıklıdır ve enerji verici nitelikleriyle bilinir.