Erzurum Ayran Aşı Çorbası, Doğu Anadolu mutfağının tarihsel köklerine dayanan, hem besleyici hem de kültürel yönü güçlü çorba türlerinden birisidir. Erzurum’un sert karasal ikliminde hem yaz hem kış mevsiminde tüketilebilen bu çorba, yörenin beslenme alışkanlıklarında temel bir yere sahiptir. 2022 yılında coğrafi işaret alarak tescillenen çorba, geleneksel mutfak mirasının önemli temsilcilerinden biri hâline gelmiştir (Kuzeydoğu Anadolu Kalkınma Ajansı 2022).

Ayran Aşı Çorbası, yoğurt ile birlikte buğday (aşurelik), kıyma, aşotu (kişniş), kuru soğan ve tereyağı gibi malzemelerin bir araya gelmesiyle hazırlanmaktadır. Erzurum’a özgü bu çorbayı benzerlerinden ayıran en belirgin özellik içinde küçük yuvarlanmış köftelerin bulunması ve kişniş olarak da bilinen aşotunun tarifte zorunlu bir unsur olarak yer almasıdır. Bu bileşenler hem protein hem de karbonhidrat açısından dengeli bir yapıda olup, çorbanın doyurucu özelliğini arttırmaktadır. Sıcak servis edilen bu çorba, hem ana öğün olarak hem de kalabalık davetlerde başlangıç yemeği olarak sunulur. (Erzurum Ticaret Borsası 2022). Geleneksel olarak büyük kazanlarda pişirilen Ayran Aşı Çorbası, özellikle düğünler, bayram yemekleri ve mevlitler gibi sosyal etkinliklerde toplu olarak sunulmaktadır. Köylerde hâlâ imece usulüyle hazırlanmakta ve paylaşma kültürü yaşatılmaktadır. Çorbanın yapımında kullanılan malzemelerin büyük kısmının yerel üretime dayanması, tarımsal kültür ile gastronomi arasındaki ilişkiyi de güçlendirmektedir. Bu yönüyle çorba, sadece mutfak pratiği değil aynı zamanda kırsal yaşamın sürekliliği açısından da anlam taşımaktadır.

Erzurum Ayran Aşı Çorbası, hem malzeme bileşimi hem de kültürel bağlamı ile Erzurum mutfağının ayırt edici bir öğesidir. Coğrafi işaretle tescillenmiş olması bu geleneksel lezzetin korunması, tanıtılması ve gelecek kuşaklara aktarılması açısından önemli bir adımdır. Erzurum’un toplumsal yapısı içinde yemeğin taşıdığı anlam onu yalnızca bir yemek olmaktan çıkararak yaşayan kültürel mirasa dönüştürmektedir.