Antep Lahmacunu
Gastronomi Doğal ve Kültürel Miras Coğrafi İşaretli Ürün
-
2020
Türkiye’nin güneydoğusunda yer alan 2015 yılında gastronomi temasında UNESCO Yaratıcı Şehirler Ağına dahil olan Gaziantep’e ait yöresel lezzetlerden biridir. Lahmacun, merdane ile açılan hamurun üzerine soğan, kıyma, sarımsak, maydanoz ve çeşitli baharatlarla birlikte hazırlanan iç harcın sürülerek taş fırınlar içerisinde pişirilmesi ile hazırlanır. Anadolu topraklarının eski bir yiyeceği olarak bilinen lahmacun, Evliya Çelebi’nin XVII. yüzyılda yazmış olduğu Seyahatnamesinde lahm-ı acinli börek adıyla anılmaktadır. Arapça'da et ve hamur anlamlarına gelen lahm ve acin kelimelerinden türetilen lahmacun, Anadolu topraklarında yaklaşık 300 yıllık tüketim geçmişi olan bir yiyecektir. Antep lahmacunu ilde günlük yemeklerde, misafir ağırlanmasında, mevlitlerde, düğünlerde, cenazelerde sıklıkla yapılarak tüketilmektedir. Antep lahmacununu Türkiye’nin diğer bölgelerinde yapılan lahmacunlardan ayırt eden en önemli özellik, diğer bölgelerde lahmacun harcında soğan kullanılırken Gaziantep’te soğan yerine sarımsak kullanılmasıdır. Ayrıca Antep lahmacunun harcında kuzu eti kullanılmalı ve et kıyma makinesinden değil elle zırhtan geçirilmelidir. Zırhtan geçirilen ete bıçak kıyması denilmektedir. Antep lahmacunu yapmak için bir yaşında (12-14 ay) erkek kuzu etinin döş ve kaburga kısımları tercih edilirken kullanılan etteki yağ oranı yüzde 20-24 civarında olmalıdır. TSE K 199 standardına göre lahmacun yapımında kıyma yüzde 35 oranında kullanılırken Antep lahmacunu için yüzde 55-60 oranında kuzu bıçak kıyması kullanılmalıdır. Taş fırında pişirilmesi gereken Antep lahmacunu közlenmiş, soyulmuş patlıcan ile (diğer özellikleri gibi zorunlu değildir) servis edilmektedir.
Antep lahmacunu, coğrafi sınırı Gaziantep ili olan, yemekler ve çorbalar grubunda Gaziantep Lahmacunu (Antep lahmacunu) adı ile 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında 31.03.2017 tarihi itibariyle korunmak üzere 20.11.2017 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu (TÜRKPATENT) tarafından coğrafi işaretli ürün (mahreç işareti) olarak tescil edildi. Alınan tescil standartlarına göre Gaziantep Ticaret Borsası koordinatörlüğünde bir denetim komisyonu tarafından altı ayda bir Antep lahmacunu üretilen yerlerin denetimi yapılmaktadır. Bu denetimlerde göz önünde bulundurulan parametreler;
- Antep lahmacununun pişmeye hazır (çiğ) hamuru toplam 150-155 gram ağırlığında olmalıdır,
- Bir adet Antep lahmacunu hamuru 50-55 gram ağırlığında olmalıdır,
- Antep lahmacunu yapmak için hazırlanan harcın bir adet için ağırlığı 95-100 gram olmalıdır,
- Antep lahmacunu yapımında kullanılacak olan kuzu eti (kıyma) zırhla çekilmiş̧ olmalı ve zırhla çekilen kıyma bir adet Antep lahmacunun kütlece en az yüzde 50 oranına karşılık gelmelidir,
- Antep lahmacununun iç harcında kullanılan malzemelerden maydanoz yüzde 11-14 oranında, domates yüzde 10-12 oranında, sarımsak yüzde 9-11 oranında, biber yüzde 8-10 oranında, karabiber ile kırmızı pul biber (isteğe bağlı) yüzde 0,75-0,90 oranında olmalıdır,
- Ortalama 50 gram olan hamurdan hazırlanacak lahmacunun boyu 34-36 santimetre, eni 20- 22 santimetre kadar olmalıdır. Hamur kalınlığı ise maksimum üç milimetre olmalıdır.
Antep lahmacunu için Gaziantep Ticaret Borsası tarafından 2018 yılında Avrupa Komisyonu Tarım ve Kırsal Kalkınma Genel Müdürlüğüne coğrafi işaret tescil başvurusunda bulunulmuştur. Türkiye’nin şimdiye kadar Avrupa Birliği tarafından tescil edilen Antep Baklavası, Aydın İnciri, Malatya Kayısısı ve Aydın kestanesi olmak üzere dört coğrafi işaretli ürünü bulunmaktadır.
Referanslar
https://www.gtb.org.tr/dokuman/antep-lahmacunu, (Erişim tarihi: 13.09.2020); https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/gaziantep/neyenir/lahmacun, (Erişim tarihi: 13.09.2020); https://www.turkpatent.gov.tr/TURKPATENT/allNews/newsDetail?newsId=1313, (Erişim tarihi: 26.02.2020); Sarıkaya, G.S. (2020). Gastronomik Öğelerin Turizm Tanıtım Faaliyetlerindeki Yeri: Tanıtım Bültenleri Üzerine Bir Araştırma, Business and Management Studies: An International Journal, 8(2): 2431-2448.
Ayrıntılı bilgi için bakınız
http://yucita.org/uploads/tescilliurunler/879.pdf, (Erişim tarihi: 13. 09. 2020).