Yeşil Destinasyon

Destinasyon Kavram Kırsal Destinasyon Üretim Yönetimi ve Pazarlama

Sürdürülebilir turizmin önemli bir bileşeni olarak karşımıza çıkan yeşil turizm; sürdürülebilir turizmin insanların daha yeşil ve doğal bir çevrede yaşama arzusuna vurgu yaparak söz konusu turizmin (Sürdürülebilir turizm) en temel dinamiklerinin başında gelmekte çevre ve kaliteye dayanmaktadır. Sürdürülebilir olabilmesi için turizm, taşıma kapasitesi ve ekosistemlerin kaldırabileceği limitler içinde yönetilmeli, biyolojik çeşitliliğin korunması sağlanmalıdır. Turizmin bu denli hızlı gelişimi bir yandan doğal çevreye zarar vermekte diğer yandan da doğal kaynakları hızlı tüketmesiyle turizm ve mevcut destinasyonun çekiciliğini azaltmaktadır. Tam da burada öneminin farkına varılan yeşil destinasyonlar turizmin sadece ekonomik değil bir o kadar çevresel ve kültürel boyutlarıyla da ele alındığı günümüz dünyasında  turizmin geleceği, sürdürülebilirliği ve pazarlanması açısından oldukça büyük önem arz etmektedir. Yeşil destinasyon ve onun ilişkili olduğu  kavramların oluşum süreci sürdürülebilirlik kavramının sorgulanması paraleldir. 1987 yılında Dünya Çevre ve Kalkınma Komisyonu (WCED) tarafından üretilen ve Brundtland Raporu olarak da bilinen Ortak Geleceğimiz adlı raporda “Sürdürülebilir kalkınma, gelecek nesillerin kendi ihtiyaçlarını karşılama becerisinden ödün vermeksizin, günümüz ihtiyaçlarına cevap veren bir kalkınma şeklidir” olarak tanımlanmıştır.

Öte yandan yeşil destinasyon, geleneksel turizmin doğal değerler üzerindeki olumsuz etkilerini en aza indiren, yöre halkının kültürel bütünlüğünü koruyan ve yeni olanaklar sunan çevre dostu bir seçenektir. Ayrıca yeşil destinasyonlar; yerel kültür ve gelenekleri destekleyen, aşırı insan baskısından ve kitle turizminde bölgeyi uzak tutan, yerel istihdamı artıran, doğal alanları ve yaban hayatını koruyan, çevre ve iklim dostu olup, tüm bunlara saygı duymayı vazife bilerek sorumlu turistleri hedefleyen destinasyonlardır.

Yeşil destinasyon kavramını oluşturan çerçevenin sürdürülebilirlik kavramıyla ilişkili olup ortaya çıkışı da yine aynı kavramın ortaya çıkışıyla bilinebilir. Hiç şüphesiz yeşil destinasyona hizmet etmeyen turizm türlerinin ya da turistik ürün çeşidinin sürdürülebilirliğe hizmet etmediği ve yakın bir gelecekte yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kalması kaçınılmazdır. Dolayısıyla, bu tehlikenin farkına varılması ve acilen önlemler alınması gerekmektedir. Ne var ki, süregelen yanlış alışkanlıkların değişip yerine sürdürülebilirliğin ne olduğunun tüm boyutlarıyla ama özellikle paydaş katılımı ve farkındalığıyla anlaşılması ve uygulanmasıyla ve kaybolmaya yüz tutan turistik değerlerin korunmasıyla yeşil destinasyonlara merhaba demek hala insanlığın elinde olabilir. Nitekim uluslararası düzeyde yapılan geniş çaplı birçok araştırmanın sonucunda hem yerel paydaşların hem de turistlerin sosyal ve ekonomik istek ve beklentilerinin karşılandığı, yeşil pazarlamanın kullanıldığı yeşil turizm ürünlerinin bu doğal turizm destinasyonunda sürdürülebilir turizm üzerinde olumlu etki sağladığı sonucuna ulaşmışlardır. Yine, teknolojinin gelişmesiyle turizmde yeşil ve sürdürülebilir inovatif uygulamalara geçilmesiyle karbondioksit salınımının azaldığı modellere geçerek turizmin çevreye daha az zarar vermesi ve daha sürdürülebilir olması sağlanabilir. Tüm bu sonuçlar yeşil turizmin veya yeşil destinasyonun sürdürülebilir turizmin en önemli kriterlerinden biri olduğunu belirtmekte ve söz konusu kavram olmadan sürdürülebilir turizmin önemli bir bileşeni eksik kalacağını göstermektedir.

Yeşil destinasyon için farklı kurumlarca farklı kriterler belirlense de bunlardan en bilineni Küresel Sürdürülebilir Turizm Konseyi (GSTC) tarafından da kabul edilen Yeşil Destinasyonlar (Green Destinations) kriterleridir. Bu kriterler, Destinasyon Yönetimi, Su, Çevre,Enerji, Atıklar ve Geri Dönüşüm, Ulaşım, Doğal ve Kültürel Miras, Sürdürülebilirlik ve Sosyal Refah ve Yeşil Satın Alma'dır. Bununla birlikte yeşil destinasyonlar, doğayı koruma, israfı önleme, yeşil enerjiden yararlanma, enerji verimliliğini sağlama, yöre halkının sosyal ve ekonomik güçlenmesine katkı sağlama ve sürdürülebilir turizm pratiklerini yayınlaştırmayı amaçlar. Özetle belirlemek gerekirse yeşil turizm ya da yeşil destinasyon turizm sektörünün olumsuz etkilerini hem azaltmaya hem de tersine çevirmeye çalışır.

Yeşil destinasyon her ne kadar kırsal turizm için kullanılsa da öte yandan yeşil alanlar kentler için de önemli bir destinasyondur.  Turistler destinasyon belirlerken kentin sahip olduğu yeşil alan varlığı ve bu alanların özelliklerini de mutlaka göz önünde bulundurmaktadır.

Bunun yanında bir destinasyonun yeşil destinasyon olarak adlandırılabilmesi için bazı niteliklere sahip olması gerekir. Bu nitelikler, alanda çalışmalar yürüten kurumsal yapılarca belirlenmiş ve yeşil destinasyon standartları olarak ortaya çıkmıştır.

Yeşil destinasyon hakkında Dünyada farklı kurum ve kuruluşlar tarafından bazı kriterler belirlemek üzere yapılan çalışmalar ve raporlamalar bulunmaktadır. Örneğin; “Avrupa Yeşil Şehirler İndeksi” araştırmasındaki kriterlere bakıldığında şehrin yeşil olmasının arkasındaki kriterler arasında su, hava kalitesi, yeşil alan yönetimi, çevre ve atık yönetimi, karbon emisyonu gibi başlıklar bulunmaktadır. 

Tüm bunlarla beraber Hollanda merkezli Yeşil Destinasyon Vakfı’nın da, destinasyonların “yeşil sertifika” sahibi olabilmesi için hazırladığı bir rehber bulunmaktadır. Bu rehbere göre belirli standartların yerine getirilmesi hedeflenmektedir. Akreditasyon sertifikasyonu ile korunan alanlar ve bölgeler ile yerel topluluklar amaçlanmakta ve bu bağlamda sertifikasyon için toplamda altı ana temayı kapsayan 100 standart bulunmaktadır. Bu ana temalar; Destinasyon Yönetimi, Doğa, Manzara ve Hayvanlar, Çevre ve İklim, Kültür ve Gelenek, Sosyal Refah, İş ve Misafirperverliktir.

Referanslar

Bozloğan, R. (2005). Sürdürülebilir Gelişme Düşüncesinin Tarihsel Arka Planı, Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, 50: 1011-1028; Green Destinations Foundation (2017). Green Destinations Standard and Reporting System, https://www.greendestinations.org/wp-content/uploads/2024/03/Green-Destinations-Standard-V2-2021-1.1.pdf, (Erişim tarihi: 06. 01. 2025); Kayı, N. (2021). Küresel Yeşil Destinasyon Standartları ve İyi Uygulama Örnekleri.
Kayı, N. (2022). Yeşil destinasyon modeli; Siemens. (2009). European Green City Index. Londra: Edited by Economic Intelligence Unit.