-
2020
Niğde’nin Sırali Mahallesi, Çeşme Sokak’ta bulunuyor. Cami ile aynı ismi taşıyan çeşme ile çevresindeki duvarları yıkılmış olan mezar yapısı bulunmaktadır. Cami ile aynı döneme ait olmayan minaresi yıkılmış, yerine cami avlusuna köşk tipi minare inşa edilmiştir. Yapının inşa kitabesi mihrabında bulunmaktadır. Kitabeden caminin Hacı Mehmet oğlu Hoca Ahmet tarafından 1544-1945 yıllları arasında inşa edildiği anlaşılmaktadır. Yapı dıştan 9,30x12,60 metre boyutlarında enine dikdörtgen planlı, düz ahşap tavanlı camiler gurubuna girmektedir. Yapının son cemaat yeri yoktur. Caminin harim kısmına batı cepheye sonradan eklenen mekandan geçilerek girilir. Batı duvarına açılan 1,00 x 1,75 metre ölçütlerindeki cümle kapısı söveli ve düz atkı taşlıdır. Enine dikdörtgen planlı 7,90 x 11,20 metre boyutlarındaki harim, ortada 2,15 metre yüksekliğinde iki sütuna, yanlarda duvar payelerine oturan üç sivri kemerle mihraba paralel iki sahna ayrılmıştır.
Sır Ali caminin tek kapısı, batı cephesinin ortasındaki cümle kapısıdır. Kapının iki tarafında birer pencere bulunmaktadır. Bu pencerelerin dışında doğu cepheye dört, güney cepheye de iki dikdörtgen formlu pencereler yerleştirilmiştir. Güney cepheye yerleştirilmiş olan mihrap, mukarnas kavsaralı kesme taştandır. Mihrap nişinin iki yanında sütünceler yerleştirilmiş, etrafı kaval silmelerle çevrelenmiştir. Mihrap nişinin üst kısmında yapının kitabesi bulunmaktadır. Cami moloz taş örgülü ve ahşap hatıllıdır. Döşeme ahşap, tavan kontraplak kaplıdır. Sahnların kuzeyinde ahşap mahfil bulunmaktadır. Yapının üst örtüsü ahşap kirişlemeli üstü toprak damdır. Özkarcı, caminin güneybatı köşesinde yer alan aynı isimle anılan çeşmenin üzerindeki kitabeyi inceleyerek, 1124 (Hicri)/1712 (Miladi) tarihinde yenilenerek daha önce var olan çeşmenin yerine yapıldığını belirtmektedir.
Referanslar
Çal, H. (2000). Niğde Şehrindeki Ahşap Tavanlı Cami ve Mescitler. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları; Özkarcı, M. (2014). Türk Kültür Varlıkları Envanteri I. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.