Niğde Kumluca Kilisesi (H. Stephanos Kilisesi)

Doğal ve Kültürel Miras Kilise

Kilise. Niğde’nin iki kilometre batısında Kumluca (Aravan, Barnwa, Orbada) Köyü’ndedir. Kilisenin Grek harfleri ile yazılan Karamanlıca inşa kitabesi mevcuttur. Kitabesine göre inşa tarihi 1835’tir.  Yapı 1978 itibaren cami olarak kullanılmaktadır. 

Kilise doğu-batı doğrultusunda üç nefli bazilikal planlıdır.  Narteks, dört sütun ile üç bölüme ayrılmıştır. Narteks üzeri çapraz tonoz örtülüdür. Narteksten naosa dikdörtgen formlu kapı ile ulaşılmaktadır. Güney cephenin batısında naosa açılan bir kapı açıklığı bulunmakta ve açıklık günümüzde kapatılmıştır. Doğu cephede dıştan yarım yuvarlak formlu üç apsis bulunmaktadır. Orta nef apsisi, diğerlerine göre daha geniş ve yüksektir. Kuzey cephe, güney cephe ile düzenleme açısından benzerdir.

Kilisenin naosuna biri nartekste, diğeri ise güney cephenin doğusunda yer alan iki kapı açıklığı ile girilmektedir. Naos, dörder sütunun bulunduğu iki sütun sırası ile üç nefe ayrılmıştır. Orta nef, diğerlerinden daha geniştir. Naos, içten ve dıştan yarım yuvarlak formlu üç apsis ile sonlanmaktadır. Orta nef apsisi, diğer apsislere göre daha geniştir. Apsislerin içerisinde ikişer aidicula nişi bulunmaktadır. Naosun güney duvarında yer alan ahşap merdiven ile gynaeceuma çıkış sağlanmaktadır.

Yapıda mimari plastik uygulamalar ile duvar resimleri görülmektedir. Yapının güney cephesindeki kapının lentosunda geometrik ve bitkisel bezemeler bulunmaktadır. Yapının içerisinde sütun başlıkları ve aidicula nişlerinde kabartma tekniğinde yapılmış taş bezemeler yer almaktadır. Orta nefi örten beşik tonoz örtüde ve takviye kemerlerinde bitkisel ve geometrik motifli duvar resimleri görülmektedir. Kilisenin inşa malzemesi kesme taş ve gri bazalt taştır. 

Referanslar

Ötüken, S. Y. (1980). Kappadokya Bölgesinde Bizans Mimarisi Araştırmaları. (Basılmamış Doktora Tezi), Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal ve İdari Bilimler Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü; Parman, E. (1988). Niğde Çevresi Araştırmaları, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 5 (2): 135-139; Kocaman, M.. (2016). Niğde’nin Geç Dönem Osmanlı Kiliseleri. (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü; Ekin, C. (2019). Karamanlıca (Grek Harfli Türkçe) Kitabeli Kiliseler. (Basılmamış Doktora Tezi). Ankara: Sosyal Bilimler Enstitüsü.