Pişirme Yöntemleri
Gastronomi
-
2019
Yiyecekleri pişirme yöntemleri kültürlere göre değişiklik göstermekle birlikte, bu farklılığın sebebi tarihsel birtakım gerekliliklerden kaynaklanmaktadır. Pişirme teknikleri genel olarak kuru ve ıslak pişirme yöntemleri olmak üzere iki kategoriye ayrılmaktadır. Kuru pişirme yöntemlerinin içerisinde en yaygın olarak kullanılanları; fırında pişirme, kızartma, soteleme, roasting yöntemi, ızgarada pişirme, broiling (üstten ısı) yöntemiyle pişirme olarak sıralanabilir. Islak pişirme yöntemleri arasında ise; haşlama, poşe yöntemiyle pişirme, stewing/braising örnek gösterilebilir.
Roasting yönteminde yiyecekler genel olarak ateş kaynağına direkt temas edecek şekilde pişirilirler. Roasting yöntemiyle pişirilecek yiyecekler yağla kaplandıktan sonra ateş üzerinde çevrilerek pişirilirler. Özellikle büyük parça etler bu yöntemle pişirilir. Pişirme işlemi açık ateş üzerinde, tandırda ya da fırında gerçekleştirilebilir. Pişirme için uygun sıcaklık 350 °C ile 375 °C arasındadır. Roasting yöntemi üç şekilde gerçekleştirilebilir: Spit roasting (Çevirme) yönteminde yiyecekler yanan ateş üzerinde direkt temas edecek şekilde çevrilerek pişirilir. Yiyecek yağlanarak ve sürekli çevrilerek kahverengimsi bir renk alıp iyice pişinceye kadar ateş üzerinde çevrilmeye devam edilir. Kuzu çevirme ya da mangalda pişirilen etler spit roasting yöntemine örnek gösterilebilir. Oven roasting ise fırın içerisindeki yiyeceklerin çok yüksek ısıda, beş ila 10 dakika arasındaki kısa süre içerisinde pişirilmesine verilen isimdir. Özel pişirme poşeti içerisinde fırınlanan tavuk bu yönteme örnek olarak gösterilebilir. Pot roasting, fırının olmadığı durumlarda kalın, ağır bir tencere içerisinde, küçük kemikli etler ya da kuşların pişirilmesi için kullanılan yöntemdir. Bu yöntem uygulanırken tavaya bir miktar yağ konulup, ardından etler ilave edilir. Et kahverengi bir renk aldıktan sonra, tavaya yapışmaması için şiş yardımıyla çevrilir. Ardından tencerenin ağzı iyice kapatılarak, şömine ateşi gibi kuvvetli bir ateş üzerinde pişirilir. Etin yanında garnitür olarak patates ve diğer sebzeler de ilave edilebilir.
Broiling/grilling yönteminde yiyecekler gaz ya da elektrikle çalışan metal bir ızgaranın üzerinde ya da altında ızgaraya direkt temas edecek şekilde pişirilirler. Yiyeceğin ısıtıcının altında pişirildiği durumda, radyasyon nedeniyle yiyeceklerin renginde kahverengileşme görülmektedir. Yiyeceğin ısıtıcının üstünde pişirildiği durumda ise ısı, akım yoluyla yayılarak yiyeceğin pişmesini sağlamaktadır. Bu yöntem üzeri gevreklik kazanması istenilen körpe et, domuz eti, kümes hayvanları, pizza ve sosislerin pişirilmesinde kullanılır. Yiyecekler üstü kapatılmamış bir metal üzerinde ya da kızartma tavasında pişirildiğindeyse yöntem pan-broiling (yağsız tavada pişirme) ismini almaktadır.
Baking yöntemi, yiyeceklerin 120 °C ila 130 °C arasındaki fırın ya da tandır içerisinde, radyasyon, ısı iletimi ya da ısı yayılımı ile etraflarının sarılarak pişirildiği yöntemdir. Bu yöntemle pişirilen yiyeceklerin dış yüzeyi genellikle kahverengimsi ve gevrek olurken, iç kısmı yumuşak ve gözenekli yapıdadır. Kek, ekmek, sütlü tatlılar, sebzeler, bisküviler, pastane ürünleri, patates, sos içerisinde pişen et yemekleri bu yöntemle pişirilebilmektedir.
Frying yöntemi (kızartma) genel olarak yiyeceklerin yağ içerisinde kahverengi ve çıtır bir hal alıncaya kadar hızlı bir şekilde pişirilmesi olarak tanımlanmaktadır. Kızartma yöntemleri kullanılan yağın miktarı ve uygulama yöntemine göre farklı isimler almaktadır. Bunlar genel olarak; pan-frying (az yağ içerisindeki tavada kızartma), deep-frying (bol yağda kızartma), searing (mühürleme), sauteing (soteleme) ve stir-frying (vog tavada kızartma) olarak adlandırılmaktadır.
Pan-frying yönteminde, yiyecekler az yağ içerisindeki geniş bir tavada kızartılırlar. Deep-frying (bol yağda kızartma), yöntemi ise yaklaşık olarak 8 santimetre kalınlığındaki ağır ve geniş tavalarda yapılan pişirme yöntemidir. Bu yöntemle yiyecekleri pişirirken kullanılan yağın cinsi oldukça önem arz etmektedir. Genellikle dumanlanma noktası yüksek olan kanola yağı, yer fıstığı yağı, mısır yağı, aspir yağı gibi yağların tercih edilmesi önerilmektedir. Searing (mühürleme) yönteminde, yiyeceklerin tavada veya ızgarada kahverengi renk alıncaya kadar hızlı bir şekilde pişirilmesi yöntemidir. Bu yöntemle yiyecekleri karamelize edip, renklerini değiştirerek aroma kazandırılır. Sautéing yöntemi, yiyeceklerin az yağ konulmuş tavalarda yüksek ısıda pişirilmesi yöntemidir. Stir-frying yöntemi, küçük ebatlarda doğranmış yiyeceklerin, yüksek ateşteki vog tava içerisinde sürekli karıştırılmak suretiyle pişirilmesini açıklayan Asya’ya özgü bir pişirme yöntemidir.
Poaching yöntemi, yiyecekleri kaynama derecesine yakın bir sıcaklıktaki sıvı içerisinde pişirme yöntemidir. Yiyeceklerin piştiği sıvı su, et suyu, şarap ya da bunların karışımı bir sıvı olabileceği gibi, bu sıvı içerisine birtakım baharatlar, çeşitli otlar veya turunçgiller de ilave edilebilir. Poşe yöntemi oldukça hassas bir yöntem olduğu için, yumurta, balık ve meyve gibi yiyecekler bu yöntemle pişirmeye uygundur.
Blanching (ön haşlama, şoklama) yönteminde sebzeler tuzlu suda hızlı bir şekilde hafif diri kalacak yumuşaklığa gelene kadar haşlandıktan sonra, buzlu suya daldırılır. Bu yöntemle yiyecekler soğuk suya atıldığında pişmesi durdurularak, rengi sabitlenmektedir. Çoğunlukla sebzeler için kullanılan bu yöntemde, sebzelerin tam pişirilmeden hafif yeşil bırakılarak renklerinin korunması amaçlanmaktadır.
Braising/stewing yöntemi yiyeceklerin su, et suyu, şarap, domates sosu ya da çeşitli meyve suları içerisinde düşük ateşte yavaş bir şekilde pişirilmesi yöntemidir. Bu yöntemde yiyeceklerin aromaları pişme suyuna karıştığından, yemeğin tadı korunmaktadır.
Referanslar
https://en.wikibooks.org/wiki/Cookbook:Cooking_Techniques, (Erişim tarihi: 10.07.2019); Larsen, L. (2011). Starter Cook: A Beginner Home Cook’s Guide to Basic Kitchen Skills & Techniques. Connecticut: Lyons Press; Oneil, W. (2008). Techniques of Food Production 1. ABD: Global Media; Taylor, M. ve Kendall, S. F. (2018). The Cook’s Atelier: Recipes, Techniques, and Stories from Our French Cooking School. New York: Abrams; The Culinary Institute of America (2011). The Professional Chef. New Jersey: John Wiley.