Mardin’in Artuklu ilçesindeki Mor Behnam Kilisesi özellikle Hristiyan dini mimarisi örneklerinin yoğun olduğu bir bölgede bulunmaktadır. Yakın çevresinde Mor Yusuf, Meryem Ana, Mor Hırmıs, Mor Efrem kiliseleri ile Eski Patrikhane (Mardin Müzesi) yer almaktadır. Mor Behnam (Kırklar) Kilisesi, Kültür ve Turizm Bakanlığı Diyarbakır Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’nun 10.07.2017 tarih ve 4881 sayılı kararıyla Birinci Grup Kültür Varlığı olarak tescil edilmiştir.

Tur‘Abdin olarak adlandırılan tarihi coğrafyanın sınırları içerisinde bulun Mardin, ilk manastır hayatının başladığı ve hâlâ sürdüğü yer olarak önemli bir dini merkezdir. IV. yüzyılda yaşamış olan Mecusi Sen-Harib’in oğlu Mor Behnam ve kız kardeşi Saro, Ortodoks Süryâni tarihinde kutsal kişiler olarak kabul edilmişlerdir. Mor Behnam ve Saro’ya adanan kilisenin yapım tarihi bilinmemektedir. Ortodoks Süryâni pratikleriyle ilgili kısmı VI. yüzyıla tarihlenen kilise, yapım tekniği açısından Mardin merkezindeki XII. yüzyıl Artuklu yapılarıyla benzerlik göstermektedir. Hristiyanlığın erken dönemlerinden başlayarak azizlere ait bazı hâtıralar ve kalıntıların yakınında olmanın kutsiyetine inanılmıştır. Mardin’de bulunan kiliselerin en büyüklerinden biri olan Kırk Şehitler Kilisesi 1170 yılında camiye çevrilince buradaki Kırk Martirlerin röliklerinden bir kısmının Mor Behnam Kilisesi’ne nakledildiği ve bu tarihten sonra Kırklar Kilisesi olarak anıldığı kabul edilmektedir. 1293’te resmi olarak Mardin, Süryâni Kadim Patriklik Merkezi olduktan sonra önemi artan Kırklar Kilisesi, Ortodoks Süryâni geleneğinde Kırk Martirler kültüne adanan en önemli merkezlerden biri olmuştur.

Kilise yüksek duvarlı, kademeli bir avlunun doğusunda yer almaktadır. Avluda kiliseden başka divanhane, çan kulesi, 1799 tarihli okul ve kiliseye ait konutlar vardır. Kiliseye ikinci bir avludan ulaşılmaktadır. Doğu-batı doğrultusunda uzanan dikdörtgen planlı kilisenin üç neften oluşan naos mekânı XVIII. yüzyılda kuzey ve güneye eklenen neflerle genişletilmiştir. Üzeri beşik tonozla örtülü yapı dört sıra 12 payeye oturan kemerlerle bölümlere ayrılmıştır. Sekizgen payeden örtü kemerine geçişte içbükey pahlı köşelerle süreklilik sağlanmıştır. Yapı tümüyle düzgün kesme taşla inşa edilmiştir. Cephelerde kemer alınlarında kullanılan kabaralar, pencere ve kapıları çevreleyen işlemeli silmeler yöreye özgü taş işleme tekniğinin ince işçiliğini sergilemektedir. Dış cephe düzenlemesinde özellik gösteren bir başka unsur, avlu giriş kapısı kemer alnında ablak olarak bilinen, farklı renkte taşların ardışık olarak kullanılması tekniğidir. Üç ayrı girişi olan kilisenin kuzey ve güney nefleri giriş kapılarında XVIII. ve XIX. yüzyıl onarımlarına ilişkin Süryânice kitabeler yer almaktadır. Ceviz ağacından üretilen bu kapılar dövme demir levhalarla kaplanmıştır. İçeride, madpho (apsis) iki kademeli işlemeli bir silmeyle çevrelenmiştir. Burada bulunan el dokuması kök boya baskılı perde, liturjinin bir parçası olarak Süryâni geleneğinde önemli yer tutan bez ikonaların 1769 tarihli örneğidir. Kilisenin beş mezbahı vardır. Güney mezbahtaki kduşkudşin kesme taş malzeme ile yapılmıştır. Kilisedeki değerli eşyaların arasında Kırk Martirler ikonografisini de içeren tablolar, gümüş kandiller, varaklı süslemeler, İncil dış kapak yüzleri, haçlar gibi eşyaların yanı sıra XIX. yüzyıl sonunda İngiltere’den Deyrulzafaran (Dayr al Zafarân) Manastırı’na getirilen matbaadan kalan parçaların bir kısmı ve kütüphane bulunmaktadır. Genel olarak erken Hristiyanlık dönemine uzanan geçmişiyle Mor Behnam (Kırklar Kilisesi) bugün de Süryâni Ortodoks Kilisesi olarak kullanılmaya devam etmektedir.