Konya, Türkiye'nin İç Anadolu Bölgesi'nde yer alan tarihi ve kültürel zenginlikleriyle ünlü bir şehirdir. Ancak Konya'yı sadece tarihi ve kültürel mirasıyla değil, aynı zamanda eşsiz lezzetleriyle de tanımak gerekir. Bu lezzetlerin en başında ise hiç şüphesiz etli ekmek gelir. Konya etli ekmeği, incecik hamurun üzerine kıymalı harcın yayılmasıyla hazırlanan ve fırında pişirilerek sıcak sıcak servis edilen, doyurucu ve lezzetli bir yemektir.

Konya Etli Ekmeği, Türkiye'nin zengin mutfak mirasının önde gelen ve özgün bir temsilcisi olarak, kökenleri Orta Anadolu'nun kadim şehri Konya'ya uzanan geleneksel bir yassı ekmek türüdür. Adı, Türkçede doğrudan "etli ekmek" anlamına gelmekte olup, bu lezzetli yiyecek, Konya'nın tarihi ve kültürel dokusuyla derin bir bağ kurmuştur. Uzun ve ince yapısıyla dikkat çeken Konya Etli Ekmeği, kimi zaman çok uzun ve dar bir pideye, kimi zaman ise Türk pizzasına benzetilmektedir.  

Konya Etli Ekmeği'nin kökenleri, XIII. yüzyıla, Anadolu Selçuklu Devleti'nin hüküm sürdüğü döneme kadar uzanmaktadır. Bu lezzetin ilk olarak Kadınhanı'nda, Raziye Hatun Hanı'nda misafirlere ikram edildiği bilinmektedir. Kadınhanı, Konya şehir merkezinde popüler hale gelmeden önce, etli ekmeğin doğduğu yer olarak kabul edilmektedir. Konya'nın XI. ve XIII. yüzyıllar arasında Selçuklu Sultanlığı'nın başkenti olması, şehrin zenginlik ve nüfuz sahibi olduğu bir dönemi işaret etmektedir. Konya mutfağının kökleri, Oğuz Türkleri'nin de etkisiyle Selçuklu dönemine derinlemesine bağlıdır. Selçuklu döneminde başlayan yemek kültürü gelenekleri, günümüzde hala Konya'da yaşatılmaktadır. Selçuklu mutfağında, ana malzemenin tadının ön plana çıkması için baharat kullanımı genellikle az tutulmuştur.  

Konya Etli Ekmeği, sadece bir yemek olmanın ötesinde, şehrin mutfak mirasının ve sosyal yaşamının ayrılmaz bir parçasıdır. Öyle ki, Konya denildiğinde akla ilk gelen lezzetlerden biri olarak şehrin adıyla özdeşleşmiştir. Sade ama lezzetli malzemeleriyle Konya'nın kimliğini yansıtan bu yemek, yerel halkın ve ziyaretçilerin mutlaka tatması gereken bir lezzet olarak kabul görmektedir. Yerel malzemeler ve geleneksel yöntemlerle hazırlanması, Konya'nın kültürünü ve yaşam tarzını yansıtan önemli bir unsurdur.  

Konya Etli Ekmeği, sosyal ve törensel etkinliklerde de önemli bir yer tutmaktadır. Düğünlerde, özel günlerde, cenazelerde veya konuk ağırlamada ikram edilen yaygın bir yemektir. Sıklıkla sokaklarda, restoranlarda ve evlerde keyifle tüketilmektedir. Tarihsel olarak, insanların mahalle fırınlarında yaptırdığı etli ekmek, önemli bir sosyal adettir. Mahalle fırınlarında özellikle Pazar günleri yaptırılan bu yemek sadece misafir ağırlamak için değil ailelerin günlük beslenmesinde Konya halkı için ayrı bir anlam taşımaktadır.  

Konya mutfağının Selçuklu saraylarında geliştiği ve Mevlevi kültürüyle iç içe geçtiği düşünüldüğünde, etli ekmeğin bu zengin mirasla olan bağlantısı da ortaya çıkmaktadır. Konya mutfağı, "Klasik Türk mutfağının temel taşlarından birini oluşturmakta olup, Mevlevi Mutfağı'nın önemi de Konya'nın mutfak kültürünü şekillendiren gözardı edilemez bir etkendir. Etli ekmeğin Konya ile olan bu güçlü bağları, sosyal hayattaki yaygınlığı ve Selçuklu ile Mevlevi kültürel mirasına olan derin kökleri, bu yemeğin sadece bir besin kaynağı olmanın ötesine geçtiğini göstermektedir. Bölgenin kimliğini, misafirperverliğini ve tarihsel sürekliliğini temsil eden bir kültürel işaretleyici olarak işlev görmektedir. Konya'nın sosyal dokusuna bu denli işlemiş olması, onu etnografik çalışmalar için de değerli bir konu haline getirmektedir.  

Konya Etli Ekmeği'nin kendine has lezzeti, özenle seçilmiş temel malzemeler ve nesilden nesile aktarılan geleneksel hazırlama yöntemleriyle ortaya çıkmaktadır. Bu eşsiz lezzeti tanımlayan temel özellikler arasında;

• İnce ve çıtır bir hamur,
• Genellikle kuzu veya dana etinden hazırlanan baharatlarla tatlandırılmış kıyma harcı,
• Harcın besin değerini ve lezzetini artıran domates, biber ve soğan gibi aromatik sebzeler,
• Lahmacun veya diğer Türk pide türleriyle benzerlikler gösterse de, özellikle uzunluğu (genellikle 70-80 santimetre, hatta 1,5-2 metreye kadar ulaşabilen) ve genişliği (20-25 csantimetre), kendine özgü hazırlanış yöntemleri,
• Lezzetini artırmak için odun fırınlarında pişirilmesi,
• Pişirildikten sonra genellikle üzerine taze sıkılmış limon suyu eklenerek veya yanında ferahlatıcı bir ayran eşliğinde servis edilmesi gelir. 

Yüzyıllar boyunca evrim geçiren bu tarifin 1200'lü yıllara dayandığı belirtilmektedir. Eskiden geleneksel olarak, daha kalın bir hamur (220 gram), 100 gram et ve 50 gram sebze kullanılarak hazırlanan etli ekmek, 1980'lerden sonra şekli daha uzun ve ince bir hal almıştır. Eski nesil daha kalın hamurlu olanı tercih ederken, yeni nesil daha çıtır olanı sevmektedir. Tarihsel olarak, etin tahta tezgahlarda bıçaklarla kesilerek hazırlanması, bu yemeğin "bıçakarası" olarak da anılmasına yol açmıştır. Konya'daki ilk etli ekmek salonu resmi olarak 1939'da açılmış olsa da, aslında bu lezzet daha eski zamanlardan beri varlığını sürdürmektedir. İlk zamanlarda etli ekmeğin üstü kapalı olarak yapıldığı, günümüzde yapılan açık versiyonların ise daha sonra popülerleştiği düşünülmektedir. Daha uzun, ince ve çıtır versiyonlara olan yönelim, görsel ve dokusal tercihlerdeki kaymayı işaret ettiği düşünülmektedir.

Temel Malzemeler:

• Hamur: Konya etli ekmeği hamurunun temelini buğday unu, su, tuz ve maya oluşturmaktadır. Bazı tariflerde şeker ve sıvı yağ da kullanılmaktadır.  
• İç Harcı: Kuzu veya dana kıyması (tercihen kuzu), bazı tariflerde dana ve kuzu kıyması karışımı da kullanılmaktadır.

İnce doğranmış veya rendelenmiş soğan, domates, yeşil biber, baharatlar (tuz, karabiber, pul biber) ve isteğe bağlı olarak maydanoz iç harcın temel bileşenleridir.

İşlem sırası şu şekildedir:

1. Hamur yoğrulduktan sonra dinlenmeye bırakılır,
2. Uzun ve ince bir şekilde açılır, bu işlem için uzun ve ince bir oklava kullanılır,
3. Hazırlanan etli ve sebzeli harç, hamurun üzerine ince ve eşit bir şekilde yayılır,  
4. Yüksek ısıda, genellikle odun ateşinde yanan taş fırınlarda kısa sürede (yaklaşık 5-15 dakika) altın rengini alana ve çıtırlaşana kadar pişirilir,  
5. Pişirme işlemi tamamlandıktan sonra uzun tahta servis tahtaları üzerinde sunulur. 

Konya etli Ekmeğinin farklı çeşitleri de vardır. "Bıçakarası", kıymanın makineyle çekilmeyip bıçakla doğranarak hazırlandığı etli ekmek türünü ifade eder. Eski adıyla "Mevlana pidesi" olarak bilinen güncel adıyla “karışık”, kıymalı harcın üzerine kaşar peyniri eklenerek yapılan bir çeşittir. Konya'daki restoranlarda; karışık, bıçak arası, kuşbaşı kaşarlı ve peynirli pide gibi farklı çeşitler sunulmaktadır. Hatta bazı yerlerde balıklı, kabaklı veya patlıcanlı gibi daha sıra dışı varyasyonlar da bulunabilmektedir. Türkiye'nin farklı bölgelerinde ve Konya'nın içinde bile görülen bu çeşitlilik, etli ekmek konseptinin yöresel malzemelere ve kültürel tercihlere ne kadar uyum sağladığını göstermektedir.

Konya Etli Ekmeği'nin besin değerleri üzerine yapılan bir çalışma, bu yemeğin makro besin profili hakkında önemli bilgiler sunmaktadır. Etli ekmeği standart bir öğünle karşılaştıran bu çalışma, karbonhidrat, protein ve yağ oranlarında belirgin farklılıklar olduğunu ortaya koymuştur. Çalışmada incelenen etli ekmek örneği, yüzde 41,60 karbonhidrat, yüzde 12,28 protein ve yüzde 46,12 yağ içeriğine sahipken, standart öğün ise yüzde 48,07 karbonhidrat, yüzde 12,88 protein ve yüzde 39,05 yağ içermektedir. Çalışmada 230 gramlık bir porsiyon etli ekmeğin yaklaşık 707 kalori içerdiği belirlenmiştir. Enerji içeriği ve diğer besin değerleri, porsiyon büyüklüğüne ve kullanılan malzemelere bağlı olarak değişiklik göstermektedir. Etli ekmek; karbonhidrat, protein, yağ ve lifin yanı sıra, A ve C vitaminleri, potasyum, kalsiyum, demir gibi mineraller ve kolesterol de içermektedir. Yapılan bir çalışma, etli ekmeğin yüksek karbonhidratlı besinlere kıyasla kan şekerini daha yavaş yükseltebileceğini öne sürmektedir. Bu besin değerleri, Konya etli ekmeğinin dengeli bir diyetin parçası olarak tüketilebileceğini göstermektedir. Özellikle çalışmada belirtilen yüksek yağ içeriği, karbonhidratlara kıyasla farklı metabolik etkiler yaratabileceği anlamına gelmektedir.

Konya Etli Ekmeği, yerel bir lezzet olmanın ötesine geçerek, Türkiye genelinde büyük bir popülariteye ulaşmış ve hatta uluslararası alanda da tanınmaya başlamıştır. Konya'nın sokaklarında, restoranlarında ve evlerinde vazgeçilmez bir yere sahip olan bu yemek, hem yerel halk hem de şehri ziyaret eden turistler tarafından büyük bir beğeniyle tüketilmektedir. Türkiye'nin her bölgesinde pidenin farklı yorumları bulunurken, etli ekmek Konya'ya özgü bir versiyon olarak öne çıkmaktadır. Konya'da o kadar popülerdir ki, yabancı mutfaklara ait restoranlar bile menülerine etli ekmeği dahil ettiklerini sıklıkla duyurmaktadırlar. Uluslararası alanda da ilgi görmeye başlayan Konya etli ekmeği, özellikle Avrupa'da da popülerlik kazanmaktadır. Yunanistan'da da ortaya çıkmasıyla birlikte, iki ülke arasında kültürel bir tartışmaya yol açmış ve Türkiye'nin çeşitli bölgelerinden tepkilere neden olmuştur. Lezzet değerlendirme platformu olan TasteAtlas, Konya etli ekmeğini geleneksel bir Türk atıştırmalığı olarak listelemekte ve en iyi Türk atıştırmalıkları arasında sıralamaktadır. Konya etli ekmeği, özgünlüğünü ve bölgesel kimliğini koruma altına alan önemli bir tanınma biçimi olarak coğrafi işaret tescili almıştır (11.09.2012 tarihinden itibaren korunmak üzere 09.06.2017 tarihinde Konya Lokantacılar Odası tarafından 214 no ile tescil ettirilmiştir).

Sonuç olarak; Konya Etli Ekmeği, yüzyıllardır süregelen zengin tarihi, Konya'nın kültürel kimliğiyle olan derin bağı ve kendine özgü lezzetiyle Türk mutfak mirasının önemli bir parçasıdır. Selçuklu döneminden günümüze uzanan bu geleneksel lezzet, sadece Konya'nın değil, Türkiye'nin de gastronomi dünyasında tanınan bir ikonu haline gelmiştir. İnce ve çıtır hamuru, özenle hazırlanmış etli harcı ve geleneksel taş fırınlarda pişirilme yöntemiyle Konya etli ekmeği, damaklarda unutulmaz bir tat bırakmaktadır. Ulusal ve uluslararası alanda artan popülaritesi ve aldığı coğrafi işaret tescili, bu eşsiz lezzetin kültürel ve ekonomik değerini pekiştirmektedir. Akademik çalışmalar da bu yemeğin besin değerleri ve hazırlanış yöntemleri üzerine önemli bilgiler sunarak, Konya etli ekmeğinin gastronomi alanındaki yerini sağlamlaştırmaktadır.