Savaştepe Sarıbeyler Seferberlik Çöreği
GASTRONOMİ Türk Mutfağı DOĞAL VE KÜLTÜREL MİRAS Anadolu Mutfağı Yemek/Yiyecek Somut Olmayan Kültürel Miras Coğrafi İşaretli Ürün Gastronomik Değer Ekmek Mutfak Kültürü
-
2025
Balıkesir ilinin Savaştepe ilçesine bağlı Sarıbeyler Mahallesi’nin geçmişten günümüze özel günlerde geleneksel yöntemlerle doğal malzemeler kullanılarak üretilen susamlı bir ekmek çeşididir.Yörede Sarıbeyler Çöreği olarak bilinen beslenme unsuru 2014 yılında “Sarıbeyler Seferberlik Çöreği” adı ile Somut Olmayan Kültürel Miras Türkiye Ulusal Envanterine alınmıştır. Özellikle dini bayramlarda kadınların imece usulü hazırladıkları çöreklerin komşulara dağıtılması çörekleşme geleneği ve çocuklar için yapılan “çak çak çöreği” de geleneksel beslenme kültürünün bir parçasıdır. Günümüzde çok yaygın olmasa da düğün öncesinde oğlan evinden kız evine hasır sepetlerle törenle gönderilen çörekler ve helva düğün davetiyesi (okuntu) olarak dağıtılırdı. Uzun süre bayatlamaması ve besleyici özelliğinden dolayı sefere giden askerlerin vazgeçilmez yolluğu olması bilinen en eski işlevleri arasında yer almaktadır. Geleneksel saklama koşulları arasında bez torbalarda veya taze iken ortası delinip sırıklara geçirilerek uzun süre bayatlamadan kalabilmesi ve ısıtıldığında ise ilk tazeliğine kavuşma özelliğindedir.
Savaştepe Sarıbeyler Seferberlik Çöreği, 12.09.2022 yılında Balıkesir Büyükşehir Belediyesi tarafından (6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında) 1219 nolu mahreç işareti ile tescil ettirilmiştir. Bu belgeye göre çöreğin hazırlanması süreci ekmeklik buğday unu ve suyun karıştırılması ile başlar. Tuz ve ekşi hamur mayası ilave edilerek yoğrulan çörek hamuru bir saat dinlendirildikten sonra yaklaşık 500’er gramlık bezelere ayrılır. 20 dakika dinlendirilen bezeler, elde yuvarlatılarak 26 santimetre çapında iki santimetre kalınlığında daire şekli verilen bu parçalar alt ve üst yüzeyleri susamla kaplanması için, avuç içi ile her iki yüzü daha önceden yıkanıp kurutulmuş susamların üzerine bastırılır. Bir saat dinlendirmenin arkasından önceden odun ateşiyle 250°C sıcaklıkta hazırlanmış taş fırında 10-15 dakika pişirilir. Fırından çıkartılıp temiz bir bez üzerine tek tek serilerek kurumaması için üzeri gıda ile temasa uygun bez ile örtülerek bir saat kadar bekletilerek tüketime hazır hale getirilir. Çörekler geleneksel muhafaza yöntemleri yanında pişirilip soğutulduktan sonra -18 ˚C’de dondurularak vakumlu poşetlerde altı aya kadar saklanabilmektedir.
Savaştepe Sarıbeyler Seferberlik Çöreğinin hazırlanmasında sürdürülebilir üretim yöntemlerinin kullanılması, bayatlama süresinin uzun olması, vb. özelliklerinden dolayı geleneksel beslenme kültürünün özgün örnekleri arasında yer almaktadır.
Referanslar
Narin,M.,Polater, I.,Yörük,B. (2014),Sarıbeyler Mobilization Scone, Poster Presentation Eprint, 18.Ifoam Organic World Congress, İstanbul, Turkey ,24334.; Narin,M.,İnanöz, N.,(2016) “Yöresel Gıda Ürünlerinin Kırsal Kalkınmaya Etkisi: Savaştepe/Sarıbeyler Üzerinde Bir Pilot Çalışma”International Journal of Social and Economic Sciences 6 (2): 81-88; Duymaz,a., (2023), “Balıkesir Somut Olmayan Kültürel Miras Alan Araştırmaları”, Balıkesir, 446-447; Yüksel, Y., Kıralan,M.,(2024), “Balıkesir İli Yöresel Gıda Ürünü ‘‘Savaştepe Sarıbeyler Seferberlik Çöreği” Yapımı ve Bazı Kimyasal Özelliklerinin İncelenmesi”,İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 23(46), Güz, 504-515.
Ayrıntılı bilgi için bakınız
file:///C:/Users/Meziyet/Desktop/133%20(1).pdf