Lokma, kökeni Arapça olan ve “bir parça” ya da “bir yudum” anlamlarına gelen bir sözcükten türeyen, geleneksel bir tatlı türüdür. Özellikle İzmir iliyle özdeşleşmiş olan bu ürün, sokak lezzetleri kategorisinde yer almakta ve tatlılar arasında önemli bir konuma sahiptir. Lokmanın tarihsel kökeni, Türk mutfak kültüründe oldukça eski dönemlere, Karahanlılar’a kadar uzanmakta; Osmanlı mutfağında da yaygın bir şekilde tüketildiği görülmektedir. Günümüzdeki formuyla hem kültürel hem de manevi bir değere sahip olan lokma, tarihsel süreç içerisinde üretim ve tüketim pratiğini sürdürerek varlığını korumaktadır. Bununla birlikte, 1950 sonrası mutfak kültürüne ilişkin akademik kaynaklarda sınırlı düzeyde yer aldığı dikkat çekmektedir.

Lokma, yalnızca Türkiye’de değil, Doğu Arap Yarımadası’ndan Batı Yunanistan’a uzanan geniş bir coğrafyada, farklı adlar altında ancak benzer tariflerle bilinmektedir. Ancak İzmir’de geliştirilen ve kent kimliğinin bir parçası haline gelen versiyonu, “İzmir Lokması” adıyla anılmakta ve yerel mutfak mirasının önemli bir unsuru olarak öne çıkmaktadır. Bu özel formun karakteristik özelliği, şerbetli olarak tüketilmesi ve ortasının delikli yapısıdır. Öte yandan, benzer biçimde hazırlanan ancak daha küçük ve deliksiz olan çeşitler ise “saray lokması” olarak adlandırılmaktadır.

Modern sunumlarda çikolata sosu, draje ya da farklı aromatik bileşenlerle zenginleştirilen çeşitleri bulunsa da, özgün tarifte buğday unu, yumurta, maya ve tuz kullanılarak hazırlanan hamur, derin yağda kızartılmakta ve ardından şerbet ile tatlandırılarak servis edilmektedir. Lokma, sıcak ya da soğuk şekilde tüketilebilmekle birlikte, oda sıcaklığında 24 saatten fazla bekletildiğinde gevrekliğini kaybetmektedir. Günlük olarak üretilip tüketilen bu ürün, İzmir mutfağıyla bütünleşmiş sembolik bir tatlıya dönüşmüştür. Özellikle dini günlerde, toplumsal yas anlarında ya da önemli kişisel olaylarda ücretsiz olarak dağıtılması, lokmanın sosyo-kültürel işlevinin sürdürülebilirliğini göstermektedir.