Kral mezarlığı, 1887 yılında Osman Hamdi Bey’in Sayda’da yaptığı kazılarda ortaya çıkarılmıştır. Bu mezarlarda yirmi iki adet kral lahdi ortaya çıkarılmıştır. Uzun cephesinde Makedonya Kralı Büyük İskender’in Perslerle yaptığı savaşları anlatan kabartmalar bulunduğundan bunlardan biri “İskender Lahdi” olarak adlandırılmıştır. Ancak İskender’e ait olduğu belirtilse de değildir. MÖ IV. yüzyılda yaşamış olan Sidon Kralı Abdalonymos’a aittir. İstanbul Arkeoloji Müzeleri’nde yer alan en önemli eser olarak tanımlanmaktadır (Fig. 1). 

Lahdin Üzerindeki Sahneler

Lahit üzerinde iki konu tasvir edilmiştir. Birincisi Makedonlar ile Persler arasındaki savaş; Diğeri ise Makedonların Perslerle birlikte yaptığı panter, aslan ve geyik avı sahneleridir.

I) Geniş / Uzun Yüz: Makedonyalılar ve Persler Arasındaki Savaş

Lahidin en önemli sahnelerinden biridir. İskender’in Issos Ovası’nda Pers Kralı III. Darius’u mağlup ettiği savaşı içerir. Lahidin en önemli sahnesi, belki de ana sahnesi olan bu geniş / uzun kenardaki ilk figür, İskender’dir; Bu figürden dolayı lahit, İskender adını almıştır.

II) İkinci Geniş / Uzun Yüz: Aslan ve Geyik Avı

Bu taraftaki sahne, Perslerin ekin ektiği ve hayvan avladığı bahçelerde ve parklarda geçiyor. Sahnede üçü atlı olmak üzere toplam sekiz kişi var. Sanatçı, levhanın çıplaklığını kapatmak, onun kar beyazı ve hafif soğuk yüzeyini canlandırmak için elbisenin kıvrımlarını detaylı bir şekilde vermiştir.

III) Dar Yüz: Savaş Sahnesi 

Bu sahne Makedonlar ile Persler arasındaki geniş / uzun yüzdeki savaşın devamı olarak verilmektedir. Üç grup halinde tasvir edilen savaş sahneleri oldukça etkileyici. Aynı yüzün alınlığında savaş sahnesi de işlenmiştir; Sahnedekilerin tamamı Makedon’dur.

IV) İkinci Dar Yüz: Av Sahnesi

Av sahnesinde dar yüzde tasvir edilenlerin tamamı Perslidir. Burada avcının elinde kalkan bulunmasının sebebi ise Pers av kıyafetinin aksamlarından birinin kalkan olmasıdır. Aynı yüzün alınlığında Makedonlar ile Persler arasındaki savaş tasvir edilmiştir. Bu yüzdeki kişilerin gruplanma tarzı ve simetrisi diğerlerine göre daha özensiz olduğundan lahidin en az dikkat çeken kısmıdır.

Lahdin Teknik Özellikleri

I) Yapısı

Lahit, Atina’da Pentelikon mermerinden yapılmıştır. Saf beyaz ve lekesiz mermer, Ion tapınağı tarzında işlenmiştir. Lahitte mermer dışında farklı malzemeler de kullanılmıştır. Atların dizginlerinde, gemlerinde ve başlıklarında, ayrıca savaşçıların ellerindeki oklarda, mızraklarda ve kemer kalıplarında da bronz, gümüş ve demir kullanımına yer verilmiştir. Elbiselerdeki kıvrımlar ve renkler farklı ton ve derecelerde işlenmiştir.

II) Kompozisyon ve Gruplama

Lahit üzerindeki tasvirlere bakıldığında, savaş sahnesinin bulunduğu geniş / uzun yüzde, merkez uçlarda aynı öneme sahip üç süvari bulunmaktadır. Av sahnesinin yer aldığı ikinci geniş / uzun yüzde, aynı noktalarda aynı veya simetrik konumlarda üç Persli bulunmaktadır. Sağ ve sol uçlardan önceki yerlerde çıplak bir Makedon askerinin tasvir edilmesiyle bu simetri daha da vurgulanmıştır. Çıplak Makedon askerlerine her iki tarafta da Makedonların eşlik etmesiyle dengeli bir görüntü verilmeye çalışılmıştır. Merkezdeki süvarinin tepesindeki lahidin sahibi Abdalonymos’un tek anılması onun değerini ve önemini vurgulamak içindir.

Dış görünüm de uyum içinde verilmiştir. Öncelikle bireylere bakıldığında savaşçıların aynı renk ve tarzda resmedildiği görülüyor. Pers ve Makedon savaşçıları birbirinden ayıran fark, kıyafetleridir. Perslerin bir kısmı bıyıklı olarak tasvir edilmiştir; Makedonlarda farklı bir sima görülmemektedir.

Savaş sahnesini tasvir eden geniş / uzun yüz ile savaşı tasvir eden dar yüzün alınlığında yer alan yüzler birbirinden farklıdır. Geniş yüzdeki yaşlı asker ve dar yüzdeki alınlıktaki asker sakallı olup lahit üzerindeki yüzlerden farklıdır. Benzer şekilde av sahnesinin yer aldığı ikinci dar yüzdeki leoparda farklı verilmiştir; Başı küçük, boynu büyük, ayakları uzundur. İskender Lahdi’nin üzerindeki tasvirlere bakıldığında, o dönemde Persler tarafından Atinalı bir sanatçı tarafından yaptırıldığı düşünülmektedir.