Gastronomi ve Mutfak Sanatları Programı

Eğitim-Öğretim Gastronomi ve Mutfak Sanatları Bölümü

İnsanoğlunun, varoluşundan bugüne kadar, yiyecek ile olan ilişkisi, sadece açlığını gidermesi değil, yemek sayesinde sosyalleşebilmesi, kendini gerçekleştirebilmesine imkan bulması ve böylece de psikolojik olarak kendini tatmin edebilmesine dayanmaktadır. İnsan beslenmesinin değişimini ve gelişimini inceleyen bir alan olan Gastronomi, Fransızcadan Türkçeye uyarlanan bu kavram olup, kelime anlamı olarak, Yunanca gaster (mide) ve nomas (kural) kelimelerinden türetilmiştir. Kavram olarak gastronomi bu tanımların çok ötesinde, beslenme, gıda, kimya, fizik, sanat, mitoloji, antropoloji, ekonomi, ziraat turizm, psikoloji, sosyoloji, tıp vb. farklı disiplinler ile zenginleştirilmiş bir bilimdir. Gastronomi ve Mutfak Sanatları programı ise “gastronomi alanında bilgi ve beceri kazandırma, yetiştirme ve geliştirme işi” veya “mutfak kültürünün kuşaktan kuşağa bilgi, beceri ve anlayışların taşınmasına yardımcı olma” şeklinde tanımlanabilir. Günümüzde bu program, geleneksel yemek hazırlamanın metotları için gerekli gerekli yetkinlik ve becerilere ilişkin temel bilgi edindirme ve oluşturma ortamını hazırlamaktadır. Program ile hem özel sektöre hem de akademik alanlara, yiyecek ve içecek sektörünün sorumluluğu üstlenebilecek, analitik, nitelikli ve donanımlı işgücü yetiştirmek hedeflenmektedir.  

Gastronomi ve Mutfak Sanatları alanında ilk yemek pişirme eğitimi, 1248 yılında Fransa Kralı IX Lui  döneminde saray mutfağında profesyonel anlayışla verilmiştir. Terim olarak ise, ilk kez Lavoisier tarafından XVII. yüzyılda kullanılmış olup, elli yıl sonra da Brillat Savarin, tat alma bilimi tanımı ile  sistematik bir beslenme olarak ele almıştır. Kültürel hayal gücünü ve öğrencilerin yaratıcılığını da harekete geçiren Gastronomi ve Mutfak Sanatları programı, tarihsel değişimlerin bir yansıması olduğu için, fast food, füzyon mutfak, moleküler mutfak, NbN mutfak (Note By Note Cuisine) ve nörogastronomi gibi bir çok akımla toplumların nasıl evrildiğini anlamamıza  da yardımcı olmaktadır.

Gastronomi ve mutfak sanatları programları, Türkiye’de halen lisans hem lisansüstü düzeyinde öğrenciler yetiştiren bölümler olup, giderek artan sayılarda açılmaktadır. Türkiye’de Turizm Fakültesi, Turizm İşletmeciliği ve Otelcilik Yüksekokulu, Uygulamalı Bilimler Yüksekokulu, Güzel Sanatlar Fakültesi ve Sanat ve Tasarım Fakültesi çatısında yapılandırılan programlarda temel lan, mesleki alan ve işyerinde uygulama eğitimi olarak dersler verilmektedir. Mesleki eğitim süresince, öğrenme hedeflerine ulaşmak için profesyonel mutfaklar gibi oluşturulan mutfak laboratuvarlarında, öğrencilere bilimin geleneksel bir laboratuvarın dışında da gerçekleştiğini ve mutfak uygulamalarının ayrılmaz bir parçası olduğunu anlatılmaktadır. Mutfak kültürünü kuşaktan kuşağa aktarmadaki önemi ile küresel bir çalışma alanı yaratan programın eğitim içeriği, teorik ve uygulamalı dersler eşit dağılımda, sektörün ihtiyacını karşılayacak şekilde düzenlenmektedir. Temel alan derslerinde, mutfak, kültür, sanat ve tasarım tarihi, yemek fotoğrafçılığı, restoran ve mutfak tasarımı, gıda bilimi, gıda güvenliği, gıda politikaları ve yasaları, yiyecek içecek işletmeciliği, beslenme modelleri, ürün geliştirme, duyusal analiz teknikleri, sürdürülebilir gastronomi, gastro turizm gibi konuların anlatılırken, mesleki alanda ise Asya, Amerika, Avrupa vb. gibi dünya mutfakları, pastacılık ve ekmek yapımı vb. uygulamaları aktarılmaktadır.

Referanslar

Çarbuğa, Ü. ve Kocaman, E. (2019). Türkiye'de ve Dünyada Yiyecek İçecek Sektörüne Yönelik Eğitim Veren Lisans Programlarının Kıyaslanması, Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7 (2):143-150; Kasaroğlu, K., Sarıbaş, Ö ve Güler, M.E. (2024). Gastronomi ve mutfak sanatları eğitim programlarının incelenmesine yönelik bir araştırma, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 27 (51; Kayran, M.F. ve Atçı, D. (2024). Geçmişten günümüze gastronomi akımlarının toplumsal değişimler açısından değerlendirilmesi, Toros University Journal of Nutrition and Gastronomy-JFNG, (1): 69-81;Yıkmış, S. , Türkol, M., Abdi, G., A., Imre, M. , Alkan, G., Türk , Aslan, S., Rabail, R. Ve Aadil, R.M. (2024). Culinary trends in future gastronomy: A review, Journal of Agriculture and Food Research 18: 101363; Koerich, GH., Ferreira, FA , da Silva, JACA ve Catapan, AH .(2024). Learning experiences in the culinary classroom: Identifying barriers and enablers in the practical teaching-learning process in gastronomy, Journal Of Hospıtalıty Leısure Sport & Tourısm Educatıon, 5. Doi :10.1016/j.jhlste.2024.100508.