Maddeye katkıda bulunan yazarlar:
-
2020
Elmalı ilçesinde bulunan, 1941 ve 1987 yılları arasında hükümet konağı olarak kullanılan yapı, daha sonraları ise vergi dairesi ve bir bölümü öğretmen evi olarak kullanıldı. Elmalı Müzesi’nin temellerinin atılmasına Prof. Dr. Machteld J. Mellink öncülük etti. Prof. Dr. Machteld J. Mellink, 1963 ve 2002 yılları arasında Elmalı’da kazı ve yüzey araştırmaları yaptı ve kültürel mirasın yerinde korunması, tanıtılması, eski eser kaçakçılığının önlenmesi için bölgede müze kurulmasının önemine dikkat çekti. Müze, bugünkü Elmalı ilçesine Gündoğan Mahallesi sınırları içindeki İbrahim Elmalılı Caddesi üzerinde 2011/1655 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile ayrı bir müze olarak 13. 06. 2011 tarihinde ziyarete açıldı. Üçü zemin ve sekizi birinci katta olmak üzere 11 adet teşhir salonuna ev sahipliği yapan müze, açık hava galerisi olan bahçeye de sahiptir.
Üç katlı bir yapıya ve 2.400 metrekare yüzölçümüne sahip Elmalı Müzesi’nin girişinde danışma salonu, idari mekanlar ve konferans salonu yer almaktadır. Zemin kat; eserlerin kronolojik bir sıralama ile tanıtıldığı ve geç Kalkolitik döneme ait Bağbaşı eserleden ve ilk Tunç dönemi eserlerinin sergilendiği Karataş-Semayük salonundan; tarih öncesi ölü gömme geleneklerinden, Pithos çömlekler salonundan oluşmaktadır. Zemin katın dikkat çeken eserleri arasında tarih öncesi ölü gömme geleneklerini yansıtan Karataş-Semayük mezarlık alanında ortaya çıkarılan üç adet küp mezar (pithos) ve üzerinde arı serenlerinin figürü bulunmaktadır. Müzenin birinci katında, Anadolu’nun tarih sonrası dönemlerine ait kronolojik bir cetvel ve Prof Dr. Machteld J.Mellink’in biyografisi yer almaktadır. Birinci kat, Hacımusalar Höyük, Karaburun, Kızılbel, Bayındır Tümülüsleri, Kakasbos, 12 Tanrılar, Sunaklar, Yazıtlı Taşlar ve Sikke salonundan oluşmaktadır. Kronolojik bir düzen içinde sergilenen Likya şehir sikkeleri, Roma İmp. sikkeleri ile birlikte Karaburun Mezar Odası Rekonstrüksiyonu birinci katın önemli eserleri arasındadır. Çok az sayıda basılan yüzyılın definesi Elmalı sikkelerine ait imitasyon örnekler birinci katta sergilenmektedir. Müzede, Arykanda kazılarında ortaya çıkarılan eserler (Roma ve Bizans dönemlerine ait ev sunaklar, adak stelleri, lahit ve heykel parçaları, günlük kaplar, dokuma, takı ve tıbbi aletler) ile Kızılbel Mezar Odası Rekonstrüksiyonu sergilenmektedir. Müzenin bahçesinde Yukarı Söğle Köyü’nden getirilen ve beş bin yıllık bir kültürü yansıtan anıtsal arı serenlerinden bir örnek bulunmaktadır.
Referanslar
Elmalı Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Müdürlüğü (2018). Elmalı Kadim Şehir. Elmalı: Elmalı Belediyesi Kültür Yayınları; Elmalı Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Müdürlüğü (2018). Elmalı Seren Balı Broşürü. Elmalı: Elmalı Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Müdürlüğü Yayınları; https://www.muze.gov.tr/tr/muzeler/elmali-muzesi, (Erişim tarihi: 20.02.2020).
Ayrıntılı bilgi için bakınız
Antalya İl Kültür Müdürlüğü (2012). Dünden Bugüne Antalya Cilt I, https://antalya.ktb.gov.tr/Eklenti/38500,2012-idundenbuguneantalya.pdf?0, (Erişim tarihi: 20.02.2020); Antalya İl Kültür Müdürlüğü (2012). Dünden Bugüne Antalya Cilt II, https://antalya.ktb.gov.tr/Eklenti/38501,2012-iidundenbuguneantalya.pdf?0, (Erişim tarihi: 20.02.2020).
-
2025
Türkiye’nin hem arkeolojik anlamda hem de tarihi müzeleri arasında oldukça önemli bir yere sahip olan Antalya iline bağlı Elmalı Müzesi, Gündoğan Mahallesi, İbrahim Elmalılı Caddesi üzerinde yer alan eski hükümet konağında bulunmaktadır.
Müze’de ihtiyaçlar doğrultusunda üçü zemin, sekizi birinci katta olmak üzere toplam 11 teşhir salonu oluşturulmuştur. Teşhir tanzim faaliyetleri Antalya Müzesi Müdürlüğü’ne bağlı olarak gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmaların tamamlanmasıyla birlikte 2011/1655 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile müze, 13. 06. 2011 tarihinden itibaren ziyarete açılmıştır.
Üç katlı bir yapıya ve 2400 metrekare yüzölçümüne sahip olan Elmalı Müzesi, girişte danışmanın yer aldığı bir salon, sağ yanda ise idari mekanlar ve konferans salonundan oluşmaktadır. Ayrıca müzenin bahçeye açılan bir bölümü de bulunmaktadır.
Müze içerisindeki eserler, kronoloji şeridinde dönemlerine göre bölümlere ayrılarak sergilenmiştir. Bir numaralı salonda yer alan sekiz vitrinde, Geç Kalkolitik döneme ait Bağbaşı Höyüğü’ne ve Karataş-Semayük’ün Erken Tunç dönemine ait eserlere (takı, ağırşak, mühür vb.) yer verilmiştir. İki numaralı salonda, aynı döneme tarihli mezar ve depolama kapları dışında bilgi panolarında, Anadolu’nun tarih öncesi kültürleri hakkındaki bilgiler maddeler halinde ziyaretçilere sunulmuştur. üç numaralı salonda ise Karataş-Semayük Höyüğü’nün mezarlık alanında özgün konumlarda ele geçen üç küp mezar (pithos) içlerinde yer alan iskelet ve ölü hediyeleri ile birlikte sergilenmiştir. Pithoslar üzerinde yer alan motifler ve bezeme tipleri üzerine yapılan açıklamalar, Anadolu’daki tarih öncesi ölü gömme adetleri ve yerleşke hakkındaki bilgilerle devam etmiştir.
Birinci katta, yani girişe göre sol tarafta önce Anadolu’nun kronolojik bir cetveli ziyaretçiye sunulmuştur. Sağ taraftaki levhada ise Elmalı Bölgesi’nde ilk bilimsel araştırma ve kazı çalışmalarını başlatan “Türkiye’deki Amerikalı arkeologların duayeni” unvanına sahip Prof. Dr. Machtel J. Mellink’in biyografisi bulunmaktadır.
Birinci katın sağ yanında yer alan dört salonun birinde bölgenin yerel tanrısı olarak bilinen atlı ve sopalı koruyucu tanrı Kakasbos, 12 Tanrılar, Helena ve Dioskur gibi adak stelleri dışında yazıtlı taşlara ait örneklere de yer verilmiştir. Küçük eserlerin sergilendiği salonun ilk iki vitrininde ise Hacımusalar Höyük ve Karaçakır mevkiinde ele geçen eserler kronolojik bir sıralama dikkate alınarak sunulmuştur. Karaburun I, II, Kızılbel ve Bayındır Tümülüsü’ne ait kazılardan elde edilen buluntular ise diğer vitrinlerde tanıtılmıştır. Bilgi panolarında restore edilmiş eserlere teşhirde yer verilerek ayrıca adı geçen buluntu yerlerinin ziyaretçilere genel bir tanıtımı yapılmıştır. Sikke salonunda ise hem Likya şehir sikkeleri hem de Roma İmparatorluk Dönemine ait sikkeler sergilenmiştir. Bölgede sikke basan kentlere ilişkin bilgiler dışında sikkenin tarihçesi, basım tekniği gibi özellikleri duvar panolarında fotoğraflarla desteklenmiştir.
Müzenin birinci katının sol tarafında yer alan dört salondan birinde “yüzyılın definesi” olarak da bilinen MÖ V. yüzyıla tarihli Elmalı Definesi’ne ait imitasyon örnekler sergilenmiştir. Definenin bulunuşu, kaçırılışı ve Anadolu topraklarına dönüşü ile ilgili bilgilerde bulunmaktadır. Arkykanda Kazıları’na ait eserlerin yer aldığı bölümde ise Roma ve Bizans dönemlerine ait pişmiş topraktan yapılmış günlük kullanım kapları, heykel parçaları, ev sunakları, adak stelleri ve dokuma dışında tıbbi aletlerden oluşan bir grup örnek teşhir edilmiştir. Orta salonda, Elmalı ve Korkuteli çevresinde ele geçen Roma ve Bizans dönemlerine ait mimari parçalar dışında yekpare taştan yapılmış bir vaftiz teknesi de yer alır.
Birinci katın her iki yanında yer alan salonlarda ise orijinal ölçüleri dikkate alınarak rekonstrüksiyonu yapılmış Karaburun ve Kızılbel Tümülüsü’ne ait mezar odaları, süslü duvar resimleri ile ziyaretçilere sunulmuştur. Bu mezarların tespiti, restorasyon çalışmaları ve duvar resimleri hakkındaki tanıtıcı bilgiler ise panolarda yer almaktadır.
Müzenin bahçeye açılan açık teşhir alanında ise çevre bölgelerde bulunmuş lahitler ve mimari parçalar sergilenmektedir. Ayrıca bölge için oldukça önemli görülen ve yok olmaya yüz tutan Yukarı Söğle Köyü’nden getirilen anıtsal bir arı sereni de müze bahçesinde yer almaktadır.
Referanslar
Aydın, T. (2019). Elmalı İlçesinin Beşeri ve Ekonomik Coğrafyası. (Doktora Tezi). Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü; https://kulturportali.gov.tr/turkiye/antalya/gezilecekyer/elmali-muzesi, (Erişim tarihi: 18.05.2025); http://www.antalya.gov.tr/elmali-muzesi, (Erişim tarihi: 18.05.2025).
Ayrıntılı bilgi için bakınız
https://www.turkishmuseums.com/Uploads/M%C3%BCze/Dosya/e43c33e7-d5bc-4d74-b4bc-a63d2a3e0349.pdf, (Erişim tarihi: 18.05.2025).